Къах район

Къах район (азер. Qax rayonu) — Азербайжанда авай район я.

Яшамиш жезвай чка Къах район Уьлкве АзербайжанАзербайжан Административ юкь Къах Кьил Муса Шакилиев Майдан 1 494 км² Официал чӀал азербайжан чӀал Агьалияр 56 900 кас Къалинвал 38,09 кас/км² Къах район Сятдин чӀул UTC+4:00 ISO 3166-2-дин код AZ-QAX Телефондин код +994 24 Почтунин индекс AZ 3400 Официал сайт http://www.qax-ih.gov.az/

Майдан — 1 494 км². Агьалияр — 56 900 кас. Агьалидин чуькьуьнвал — 38,09 кас/км².

Административ юкь — Къах я.

Къах район Шеки-Закаталадин экономикадин райондин ибаратдик акатзава.

Тарих

Археологиядин эгъуьнриз килигна, райондин территориядал инсанар энеолитдин, бронзадин ва сифтегьан ракьун виш йисан девирда яшамишиз ацукьна. Алатай вахтара Къах райондин территория Къавкъаздин Албаниядин ибаратдик квай тир. Гуьгъуьнлай Къах (Къахи) Кахети-Херетидин пачагьвилин пай тир, ахпа — сад тир Гуржистандин пачагьвилин пай тир. Шекидиз ва Ширвандиз XIII-лагьай виш йисуз Хулагуидар гьахь авурайдалай кьулухъ регионда монголрин куьчеривилин тайифаяр ацукьна. 1562-лагьай йисуз Персиядин шагь I Тахьмасибан къарардалди Къахда Илису султӀанат туькӀуьрна. 1803-лагьай йисуз Илису султӀанат Урусатдин империядик кутуна. 1930-лагьай йисуз Къах район туькӀуьрна^[1][2].

География

Районди Азербайжандин кефердин пата чка кьунва. Район кефердин рагъэкъечӀдай патахъ Дагъустандихъ (Урусат), рагъакӀидай патахъ Гуржистандихъ, кефердин патахъ Закатала райондихъ, рагъэкъечӀдай патахъ Шеки райондихъ, кьибледин патахъ Евлах ва Самух районрихъ галаз сергьятдал ала.

Райондин кьибледин пата кьурагь субтропикрин климат ава, юкьван пата — чими ва ламу субтропикрин, суварра — къайи. Юкьван гьалдин йисан къваларин кьадар: кьибледин пата — 300 мм, кефердин пата — 1600 мм. Райондин территорияда Илису гьукуматдин заповедник ава^[3]. Заповедник чилерин чӀехи пай Агъчай хуьрел гьалтзава.

Агьалияр

Йисариз килигна Къах райондин агьалийрин дегиш хьунин динамика^[4][5][6][3].

Йис	1999	2009	2020
Агьалияр	51 161	↗ 53 259	↗ 56 900

1999-лагьай йисан малуматриз килигна, Къах районда 2 612 цӀахур яшамишзавай тир, 2009-лагьай йисуз — анжах 1 008.

Баянар

1. Энциклопедический словарь топонимики Азербайджана = Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti / под ред. Р. Алиевой. — Баку: Шарк-Гарб, 2007. — Т. 1. — С. 24.
2. Административное деление Азербайджанской ССР на 1 января 1977 года. — Баку: Азернешр, 1979. — С. 6.
3. Qax rayonu // Azərbaycan Milli Ensiklopediyası / M. K. Kərimov. — Bakı: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, 2009. — Т. I. (азерб.)
4. Ethnic composition of Azerbaijan 1999 (инг.)
5. Ethnic composition of Azerbaijan 2009 (инг.)
6. Азербайжандин агьалияр сиягьдиз къачун. 2009, Баку.

ЭлячӀунар

• Официал сайт (азерб.)