Агъсу район

Агъсу район (азер. Ağsu rayonu) — Азербайжанда авай район я.

Яшамиш жезвай чка Агъсу район Уьлкве АзербайжанАзербайжан Административ юкь Агъсу Кьил Вахид Гейдар оглы Тагиев Майдан 1 020 км² Официал чӀал азербайжан чӀал Агьалияр 79 232 кас Агъсу район Сятдин чӀул UTC+4:00 ISO 3166-2-дин код AZ-AGU Телефондин код +994 198 Почтунин индекс AZ 0600 Официал сайт http://agsu-ih.gov.az/

Майдан — 1 020 км². Агьалияр — 79 232 кас. Агьалидин чуькьуьнвал — 77,68 кас/км².

Административ юкь — Агъсу я.

Тарих

Аббас-Кули-ага Бакиханова вичин «Гюлистан-и Ирам» лугьудай ктабда къейдзвавал, 1735 йисуз Надир Шагьа Шамахадин агьалияр акъудна вичи Агъсу вацӀал бине эцигнавай цӀийи шегьерда ацукьарна. Гьа чӀавалай тарихдин «Шамаха» шегьердиз «ЦӀуру Шамаха», Агъсудиз — «ЦӀийи Шамаха» лугьудай. XVIII виш йисуз авай шегьердин тӀвар «Агъсучай» вацӀун тӀварцӀелай къачуна. XVIII виш йисан Агъсу шегьердин чкӀай харапӀаяр («Хараба шегьер») — гилан Агъсу шегьердин кьибледин пата чка кьунва^[1].

Район 1943 йисан 8 октябрдиз туькӀуьрна. 1963 йисуз ам тергна ва Куьрдамир райондихъ гилигна. 1965 йисуз адакай мад кьилдин административ район хьана^[2].

География

Районди Азербайжандин юкьван пата чка кьунва. Тарихдалди Ширвандин территориядик акатзавай районди Бакудилай рагъакӀидай патахъ 156 км яргъал, Баку-Къазах шосседал чка кьунвайди я. Агъсу район рагъакӀидай ва кефердинни рагъакӀидай патарихъ Исмаиллы райондихъ, кефердинни рагъэкъечӀдай ва рагъэкъечӀдай патарихъ — Шемаха райондихъ, кьибледин патахъ — Куьрдамир райондихъ ва Гьажикьабул райондихъ сергьятрал ала.

Районда суван, суварин цинерив гвай ва кьулувилин рельеф ава. Суван паюни гьуьлуьн дережадилай 700—1000 м вине чка кьунва. Юкьван гьалдин гьавадин температура 13-14 °С. Юкьван гьалдин йисан къваларин кьадар — 400—600 мм^[3].

Агьалияр

Йисариз килигна Ахсу райондин агьалийрин дегиш хьунин динамика^[4][5].

Йис	2000	2005	2010	2015	2018
Агьалияр	63 100	↗ 67 000	↗ 71 000	↗ 76 300	↗ 79 232

Миллетар

Райондин агьалийрин лап чӀехи пай азербайжанри туькӀуьрзава. Кьведлагьай чкадал лезгияр, пудлагьай туьрквер-месхетияр ала^[6].

Народ	1979 год чел[7].	1999 год чел[8].
азербайжанар	46 468 (96,2 %)	↗ 61 681 (99,0 %)
лезгияр	515 (1,1 %)	↘ 484 (0,8 %)
урусар/украинар	75 (0,2 %)	↗ 80 (0,1 %)
эрменияр	1174 (2,4 %)	малуматар авач
масадбур	44 (0,1 %)	↘ 22 (0,1 %)

Баянар

1. Энциклопедический словарь топонимики Азербайджана = Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti / под ред. Р. Алиевой. — Баку: Шарк-Гарб, 2007. — Т. 1. — С. 30.
2. Административное деление Азербайджанской ССР на 1 января 1977 года. — Баку: Азернешр, 1979. — С. 6.
3. Ағсу рајону = Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы / Ҹ. Гулијевин редаксијасы илә.. — Азербайджанская советская энциклопедия: в 10 томах. — Баку: АСЕ-нын баш редаксијасы. — Т. 1.
4. Division of Azerbaijan
5. Азербайжандин агьалияр сиягьдиз къачун. 2009, Баку.
6. Ethnic composition of Azerbaijan by 2009 census
7. 1979г Ахсуйский район 1979 перепись
8. АЗЕРБАЙДЖАН (1999 г.)

ЭлячӀунар

• Официал сайт (азерб.)