From Wikipedia, the free encyclopedia
Илгьам Гьейдаран хва Алиев (азер. İlham Heydər oğlu Əliyev, 1961 йисан 24 декабрдиз, Баку) — Азербайжандин гьукуматдинни сиясатдин крархъан, гилан Азербайжандин президент язва. Азербайжандин президент Гейдар Алиеван хва ва адан чкадал акъвазнавайди. Вад сефер президентвилин хкягъунра винел пад къачурди (2003, 2008, 2013, 2018 ва 2024 йисариз). Халкьарин арада авай специалистрин фикирдалди, Илгьам Алиеван президентвал уьлкведин къене авай сиясатдин уьмуьр стабилизация авунал къейдзава.
Илгьам Гейдаран хва Алиев | |
|---|---|
| İlham Əliyev | |
_(cropped).jpg) | |
| Дидедиз хьайи чӀав | 1961 йисан 24 декабрь (63 йисан) |
| Дидедиз хьайи чка | Баку |
| Гьукумат | Азербайжан |
| Пеше | политик[1][2] |
| Буба | Гейдар Алирза оглы Алиев |
| Диде | Зарифа Азиз кызы Алиева |
| Гъуьл-пабвал | Мехрибан Ариф кызы Алиева |
| Мукьвади | Лейла Ильхам кызы Алиева, Арзу Ильхам кызы Алиева ва Гейдар Алиев |
| Пишкешар | кавалер Большого креста ордена Почётного легиона, орден Трёх Звёзд 1-й степени, орден «За верную службу», Большой крест ордена Звезды Румынии[3], орден преподобного Сергия Радонежского I степени, орден Гейдара Алиева, орден короля Абдель-Азиза, орден Свободы, орден князя Ярослава Мудрого I степени, кавалер Большого креста ордена Заслуг перед Республикой Польша, орден Чести, орден «Шах Исмаил», орден Исмоили Сомони, орден «Стара планина», орден Республики Сербии, орден Турецкой Республики, орден Дружбы народов, медаль «10 лет Астане», именное огнестрельное оружие, орден «Содружество», орден Славы и Чести, орден святого благоверного князя Даниила Московского I степени, орден преподобного Сергия Радонежского, почётный доктор МГИМО[4], почётный доктор Киевского национального университета имени Тараса Шевченко, орден Победы имени Святого Георгия, орден Мубарака Великого, орден «За заслуги перед Астраханской областью», почётный гражданин города Астрахани, кавалер Большого креста, декорированного Большой лентой ордена «За заслуги перед Итальянской Республикой»[5], премия «Друг журналистов», орден Золотого орла, орден Шейх-уль-ислама, Коррупционер года[6], орден Трёх звёзд, орден Заслуг перед Республикой Польша, юбилейная медаль «65 лет Победы в Великой Отечественной войне 1941—1945 гг.», орден Звезды Румынии, орден святого благоверного князя Даниила Московского, орден «За заслуги перед Итальянской Республикой», серебряный Олимпийский орден[7], юбилейная медаль «В память 300-летия Санкт-Петербурга», Олимпийский орден ва орден «Дуслык» |
| Автограф |
 |
| Сайт | https://president.az/ |
 Викигьамбарда авай шикилар | |
 Произведения | |
Гьа са вахтунда, шумудни са специалистри Илгьам Алиева Азербайжанда эцигнавай режим диктаторвилин[8] тахьайтӀа авторитарный[9] хьиз гьисабзава.
24 декабрь 1961 йисуз Бакуда дидедиз хьанва Азербайжан ССР-дин КГБ-дин контрразведкадин кьил – Алиев Гьейдаран, ва офтолмологиядин институттин чӀехи къуллугъчи – Алиеван Зерифадин хзанда.
Адалай гъери хзанда авайтир Илгьаман чӀехи вах – Севил. Адан хва – Азер, Азербайжандин залан атлетикадин федерациядин вице-президент я.
1977-лагьай йисуз Алиева Баку шегьердин № 6 мектеб акьалтӀарна, гьа йисуз ам Москвадин гьукуматдин халкьарин арада авай рафтарвилерин институтдик (МГИМО) экечӀна[10]. 1982-лагьай йисуз ада МГИМО акьалтӀарна, гуьгъуьнлай адан аспирантурадиз гьахьна.
1985-лагьай йисуз ада тарихдин илимрин кандидатвилин диссертация хвена[11]
1990-лагьай йисал кьван (маса малуматралди — 1994-лагьай йисал кьван) ада МГИМО-да муаллимвиле кӀвалахна[12][13].
2004-лагьай йисуз Илгьам Алиеваз «МГИМО-дин лайихлу доктор» лугьудай тӀвар гана[14]. МГИМО акьалтӀарнавайбурукай Алиев тек сад тир гьукуматдин президент язва.
1995-лагьай йисуз ам Азербайджандин Милли Межлисдиз депутат хьиз хкяна, 2000-лагьай йисуз ам хкягъ хъувуна. Амма 2003-лагьай йисуз Азербайджандин Республикадин премьер-министрдин чка кьурла ада вичелай депутатвилин ихтиярар алудна.
2003-лагьай йисан июлдиз начагьзавай Гейдар Алиевни ада хва Илгьам уьлкведин президентвиле кандидатар хьана. Адалай гъейри, 4-лагьай августдиз президентдин теклифуналди Милли Межлисди Илгьам Алиев уьлкведин премьер-министр хьиз тайинарна.
Кьве варз алатайдалай кьулухъ Азербайджандин гьукуматдин телевидениедай Гьейдар Алиеван патай халкьдив обращение кӀелна, ада хва патал вичин кандидатура алудна[15].
2003-лагьай йисан 15 октябрдиз уьлкведа кьиле фейи хкягъунрин нетижада Илгьам Алиев Азербайджан президентдиз хкяна, ада 79,46 % сесер кӀватӀна[16].
Гзаф йисар Илгьам Алиеван президентвилин вахтунда Къарабагъдин суал ачух жезвачир. 2020 йисуз сентябрдин ахирда ам Азербайжандин кьил яз 2-й Къарабагъдин дяве башламиш хьанва. Гзафбуру фикир ийизвайтир хьи и дяведани Азербайжан гзаф вилик акъатдач, 2016 йисан апрелдин дяведа хьиз. Амма 44 йикъан къене Азербайжандин къушунар Къарабагъдин гзаф чилер вичин контролдихъ къахчуна. 2023 йисан 15 октябрдиз Илгьам Алиев Азербайжандин тӀаратӀ хкажнавай Ханкендидин юкьван майдандал[17]
Амма идаз килиг тавуна акьунар ктяхь хьанвач. 2023 йисуз 19-20 сентябрдиз Азербайжандин Яракьлу Къуватарин ва хиве кьунвачир Суван Къарабагъ Республикадин арада ягъунар хьанвай. Адан тахсир хьана и разивилер: ЦӀай акъвазарун, СКЪР-дин армияди яракьар алудун ва СКЪР-дин кьил къул чӀугун адал хьи, 2024 йисан 1 январдлай Суван-Къарабагъ Республика пуч жеда, ва адан чилер Азербайжандин контролдихъ жеда.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
