Навоий облусу

Навоий облусу (вилоя́т, өзб. Navoiy viloyati) — Өзбекистан Республикасынын административдик бирдиги.

Навоий облусу
өзб. Navoiy viloyati)

Административдик борбор	Навои
Б.ири шаары	• Зарафшан • Кармана • Кызылтепа • Нурата • Учкудук
Расмий тили	өзбек тили
Калкы	873 000
Жыштыгы	7,88 адам/км²
Аянты	110 800 км² (2- орунда)
Убакыт аралыгы	UTC+5
Аббревиатурасы	UZ-NW
Коду ISO 3166-2	UZ-NW
Автоунаа номурунун коду	21 (эски үлгүсү 1998—2008), 85 — 89 (жаңы үлгүсү 2008)
Расмий сайты

1982-жылы20-апрелде Бухара менен Самарканд облусунун кошулушунан уюшулган. Облус Казакстан Республикасы, Жызак, Самарканд, Бухара Облусттук жана Каракалпакстан менен чектешет. Аянты 111,0 миң км2. Калкы 767,3 миң (2006); негизинен өзбектер (63,3%), ошондой эле орус (13,5%), казак (11,5%), татар (2,6%), украин (1,4%), каракалпак (1,4%), тажик, азербайжан, беларус жана башка улут өкүлдөрү да жашайт. Калкынын орточо жыштыгы 1 км 2ге 7 киши. Облуста 8 административдик район, 6 шаар (Заравшан, Навои, Кызыл-Тепе, Нура-Тоо, Үч-Кудук, Кармана), 8 шаарча, 53 кыштак бар. Административдик борбору – Навои шаары. Облус Өзбекстандын борбордук бөлүгүндө жайгашкан. Түндүк-батышын Кызыл-Кум чөлү (бийиктиги 992 мге чейин) ээлесе, чыгышында Нура-Тоо кырка тоосу созулуп, түштүгүнөн Заравшан дарыясы агат. Климаты кескин континенттик, чөлдүү. Январдын орточо температурасы –1,9...– 0,6˚С, июлдуку 27,2 –29,6˚С, чөлдө 60–70˚Сге чейин жетет. Жылдык жаан-чачыны 125– 282 мм. Башкы дарыясы – Заравшан. Куймазар суу сактагычы курулган. Ксерофиль бадалдары, эфемер, эфемероид өсүмдүктөрү басымдуу. Кен байлыктары: вольфрам, фосфорит, кварц куму, цемент, акиташ. Алтын кенинин запасы да бар. Өнөр жайынын негизги тармагы – энергетика. Ошондой эле тоо-кен (анын ичинен Навои тоо-кен металлургия комбинаты), химиялык («Навои-азот»), цемент, тамак-аш, курулуш материалы өнөр жай, Навои ГРЭСи иштейт. Өзбек-Америка «Заравшан-Ньюмонт» алтын өндүрүү биргелешкен ишканасы (тоо-кен комбинатынын таштандыларынын негизинде) курулган. Сугат дыйканчылыгы мүнөздүү. Пахта, дан өсүмдүктөрү, бакча, жашылча-жемиш өстүрүлөт. Багбанчылык, жүзүмчүлүк, жибекчилик жана каракөл коюн асыроо (2005-жылы 500 миң даана тери даярдалган; Бухарадан кийинки 2-орунда) өнүккөн. Темир жолунун узундугу 390,7 км (Ташкент – Түркмөнстан, Ташкент – Үч-Кудук), автомобилдики 4,1 миң км (анын ичинен 3,0 миң кми асфальтталган). Облуста жалпы билим берүүчү 362 мектеп (анын ичинен музыкалык, спорт жана адистештирилген), (Ташкент педагогикалык жана техникалык), университеттеринин филиалдары китепканалар, 2 музей бар.

Административдик бөлүнүшү

Навоий облусунун административдик бөлүнүшү.

Облус 8 административдик районго (туман) бөлүнөт:

• Канимех (1) (Канимех)
• Кызылтепа (3) (Кызылтепа)
• Навбахор (5) (Бешрабат)
• Кармана (2) (Кармана)
• Нурата (6) (Нурата)
• Тамды (7) (Тамдыбулак)
• Учкудук (8) (Учкудук)
• Хатырчы (4) (Янгиработ)

Облустун эң ири шаары жана административдик борбору — Навоий шаары, (128 мың киши).

Облустун курамына 6 шаар, 8 шаар тибиндеги кыштак, 53 айыл кирет.

Шаарлары

• Зарафшан
• Кызылтепа
• Навои
• Нурата
• Учкудук
• Янгирабат

Шаар тибиндеги кыштактары

• Газган
• Канимех
• Кармана
• Лангар
• Маликработ
• Мурунтау
• Тинчлик
• Шалкар

Колдонулган адабияттар

• “Кыргызстан” улуттук энциклопедиясы: 5-том. Башкы редактору Асанов Ү. А. К 97. Б.: Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору, 2014. илл. ISBN 978 9967-14-111-7

Булактар

• Хокимият Навоийской области Archived 2011-01-22 at the Wayback Machine
• Автомобильные номера Навоийской области СССР