Саясаттагы аялдар
From Wikipedia, the free encyclopedia
Бүгүнкү күнгө чейин көпчүлүк өлкөлөрдө аялдар өкмөттө жана башка мекемелерде аз көрсөтүлүп келет. Бул тарыхый тенденция дагы деле сакталып келе жатат, бирок акыркы жылдары аялдар мамлекет жана өкмөт башчылыгына көбүрөөк шайланууда.[1]
2022-жылы аялдар дүйнө жүзү боюнча мыйзам чыгаруучу орундардын 26,1% ээлешет, 2002-жылы бул көрсөткүч 14,2% болгон.[2] Бардык аял премьер-министрлердин жана президенттердин 75%ы кызматка акыркы жыйырма жылдын ичинде гана киришкен.[3]
Аялдар саясий турмушка катышуу жана саясий лидер болуу жөндөмүнө таасирин тийгизген бир катар кыйынчылыктарга туш болушу мүмкүн. Бир нече өлкөлөр жергиликтүү деңгээлден баштап улуттук жана эл аралык деңгээлдеги бийликке аялдардын катышуусун арттыра турган чараларды көрүп жатышат. Кыргызстанда жергиликтүү жана жогорку кеңештерде 30% гендердик квота бекитилген, бул квотага карата эркек же аял депутаттардын саны 70%дан ашпашы керек. Практикада гендердик квоталар бузуу менен колдонулат, ошондуктан парламентте квота киргизилгенден бери аялдардын саны 30%га жеткен учур болгон эмес. Бул көбүнчө эркек талапкерлердин каршылыгынан улам болот, мисалы, 2021-жылы жергиликтүү кеңештерге болгон шайлоодон кийин эркек талапкерлер шайлоо участогуна чогулуп, эки талапкерди жеңүүчүлөрдүн тизмесинен чыгарууну талап кылышкан,[4] ал эми Жогорку Кеңешке шайлоодон кийин депутаттыкка талапкер Жанар Акаев кесиптеши Токтобүбү Оргалчаны сотко берип, ошону менен депутаттын мандатын алган.[5]