Мандарин (mandarine) – руталар тукумунун цитрус уруусундагы дайыма жашыл субтропиктик өсүмдүк. Мандариндин 1 (башка маалымат боюнча 13) түрү бар. Көп эгилген түрлөрү: уншиу, понкан, танжерин, италян, кинг, кино-куни. Жапайы түрү белгисиз. Негизинен Япония, Кытайда, Түштүк Европа өлкөлөрүндө жана Түштүк Америкада, КМШ өлкөлөрүндө негизинен Грузияда, Азербайжанда өстүрүлөт. Көбүнчө уншиу мандарини (C. unshiu) көп тараган. Бийиктиги 3 м (20–25 жылдык дарагыныкы), шактуу, тикенсиз. Жалбырагы чоң, калың, сүйрү. Гүлү чоң, кош жыныстуу. Мөмөсү (салмагы 60—80 г) көбүнчө уруксуз, кабыгы саргыч кызыл, оңой аарчылат. Сулпу кызгылт сары, ширелүү, 8–10 бөлүктөн турат. Маңызында 2,87–10,5% кант, 0,95–1 мг% кислота (негизинен лимон кислотасы), 23–55 мг% С витамини ж. б. бар. Мөмөсү желет жана андан кыям, компот даярдалат. Кабыгында пектин заттары, эфир майы менен гликозиддер арбын болуп, тамак-аш жана парфюмерия өнөр жайында, эфир майын алууда пайдаланылат. Мандариндин бардык түрүнөн уншиум мандарини суукка байымдуу (жалбырагын –6,5°С температурада үшүк чалат). Акиташтуу, чириндилүү топуракта жакшы өсөт. Бир га жердеги 10–12 жылдык дарагынан 50 тоннага чейин түшүм алынат.
Колдонулган адабияттар
- “Кыргызстан” улуттук энциклопедиясы: 5-том. Башкы редактору Асанов Ү. А. К 97. Б.: Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору, 2014. илл. ISBN 978 9967-14-111 -7
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
