Кыргыз Нуур көлү
From Wikipedia, the free encyclopedia
Кыргыз Нуур (монг. Хяргас нуур) Моңголиянын түндүк-батышындагы көл. Кыргыз району, Увс аймагы. Кыргыз Нуур аймагында кыргыздар Уйгур каганатын моюн сундурган соң, 9-кылымдын орто ченинен жашаган. Азыр да кара кыгыз (хара хыргыс), сары кыргыз (шара хырхыс) деген моңголдошуп кеткен кыргыз урууларынын урпактары жашайт. Аймактын археологиялык эстеликтери толук иликтене элек.
Кыргыз Нуур көлү | |
---|---|
координаттары | 49°08′ с. ш. 93°25′ в. д.HGЯO |
Суу топтоо аянты | 1407 км² |
Эң узун жери | 75 км |
Эң жазы жери | 31 км |
Суунун көлөмү | Монголия, Увс аймагы, Кыргыз району км³ |
Кыргыз Нуур көлү Уикиказынада |
Кыргыз-Нордун аталышына байланыштырып, аны кээ бир окумуштуулар (В. Бартольд, Л. Кызласов) кыргыздардын байыркы мекени катары түшүнүшкөн. Буга кытай хроникаларындагы кыргыздардын ээлиги хунн ханынын ордосунан 7 миң ли батыш, Чеши өлкөсүнөн 5 миң ли түштүктө жайгашкан деген маалымат себеп болгон. 1987—2000-жылдары бул жерде археологиялык казуулар жүргүзүлүп, орто кылымга чейин гяньгунькыргыздардын жашабагандыгы далилденген. Айрым окумуштуулардын (Л. Боровкова, Ю. Худяков) пикири боюнча кыргыздардын ээлиги ДзосотынЭлисун чөлүнүн батышы, чыгыш Тянь-Шандагы Боро-Хоро тоолорунун түндүгүнөн орун алып, жужаңдардын кысымы менен 5- жана 6-кылымдын 1-жарымында гана Енисейге жылышкан.
Some sources are using different Khyargas Lake statistics values[1]:
- Water level: 1,035.29 m
- Surface area: 1,481.1 km²
- Average depth: 50.7 m
- Volume: 75.2 km³.
Surface input | Surface output | Groundwater inflow- outflow |
Retention time, years | ||
---|---|---|---|---|---|
Precipitation | Inflow | Evaporation | Outflow | ||
55.9 | 652.4 | 937.1 | 0 | +228.8 | 54.2 |
The Khyargas Lake National Park is based on the lake. This protected area was established in 2000 and covers about 3,328 km². It also includes a freshwater Airag Lake.[2][3]