Алекса́ндр Алекса́ндрович Блок (16(28)ноябрьда1880, Санкт-Петербург, Орусия империясы — 7 августта1921, Петроград, ОССФР) — орус поэти,XX кылымдагы орус адабиятынын классиги, Орусиянын улуу поэттеринин бири.
Александр Александровичтин атасы — Александр Львович Блок (1852—1909), юрист, Варшава университетинин профессору.
Энеси — Александра Андреевна, кыз кезиндеги фамилиясы Бекетова, (1860—1923) — Санкт-Петербургск университетинин ректору А. Н. Бекетовтун кызы. Александра 18 жашында турмушка чыгып, үй-бүлө бакыты көпкө созулбайт. Баласы Александр төрөлгөндөн кийин күйөөсү менен болгон мамилесин үзөт. 1889-жылы Синодтон күйөөсү менен болгон никени бузганы тууралуу указды алып, гвардия офицери Ф. Ф. Кублицкий-Пиоттухка турмушка чыгат. Бирок баласын биринчи күйөөсүнүн фамилиясы менен калтырат.
Александр тогуз жашында өгөй атасы жана энеси менен бирге Петербург шаарынын лейб-гренадерск полкунун казармасындагы батирлердин бирине жайгашышат. Ошол эле жылы Введенск гимназиясына окууга берилет. 1897-жылы энеси менен бирге ГерманиянынБад-Наугейм шаарында жүргөн кезинде Блок Ксения Садовскаяга болгон жаштык сүйүүсүн башынан өткөрөт. Ал бийкеч Блоктун чыгармачылыгына чоң из калдырган. 1897-жылы Петербургта Вл. Соловьевьев менен жолугушат.[1].
1898-жылы гиназияны бүтүп, Петербург университетинин юридикалык факультетине тапшырат. Ал жакта үч жыл окуган соң, Петербург университетинин тарыхый-фиологиялык факультетинин славян-орус бөлүмүнө которулуп, 1906-жылы аня аяктайт. Университетте окуп жүргөн кезген Блок Сергей Городецкий жана Алексей Ремизов менен таанышат.
Ошол учурда поэттин алыскы туугандарынан болгон байкеси, кийинчереек поп Сергей Михайлович Соловьёв (кичи), Блоктун жакын досторунун бирине айланат.
Блок биринчи ырларын 5 жашында жараткан. 10 жашында Александр Блок «Корабль» журналынын эки номерин жазган. 1894-жылдан 1897-жылга чейин байкелери менен бирге колдо жазылган «Вестник» журналын чыгарат. Александр Блок кичине кезинен ар бир жайды Москвага жакын жайгашкан чоң атасынын ээлиги Шахматоводо эс алган. 8 км алыстыкта Бекетовтун досу, орустун улуу химиги Дмитрий Менделеевтин ээлиги Боблово жайгашкан болчу. Блокто 16 жашында театрга болгон кызуугусу жаралат. Александр Блок Петербургта тетралдык ийримге жазылат. Бирок биринчи ийгилигинен соң ага башка роль беришкен эмес.
Жыйнактары
«Стихи о прекрасной даме». «Гриф» басмаканасы, Москва, 1905 ж. Мукаба П. А. Метцгер.
«Нечаянная радость». Экинчи ырлар жыйнагы. М., «Скорпион», 1907
«Земля в снегу». Үчүнчү ырлар жыйнагы. М., «Золотое руно», 1907
«Снежная маска». СПб, «Оры», 1907
«Лирические драмы». СПб, «Шиповник», 1908. Мукаба К. С. Сомовтуку.
«Ночные часы». Төртүнчү ырлар жыйнагы. М., «Мусагет», 1911
«Стихи о России», «Отечество» басмаканасы, 1915. Мукаба Г. И. Нарбуттуку.
Ырлар жыйнагы. Китеп 1-3. М., «Мусагет», 1911—1912; 2-чи басылышы., 1916
"Ямбы", Пг., 1919
«За гранью прошлых дней», П.-Берлин, Гржебин басмаканасы, 1920
«Седое утро», П., «Алконост», 1920
"Двенадцать", София, Орус-болгар китеп басмаканасы, 1920
Ырлар жыйнагы. т. 1-9, Берлин, «Эпоха», 1923
Ырлар жыйнагы. Т. 1—12, Л., жазуучулар басмаканасы [1932—36].
Ырлар жыйнагы. Т. 1—8, М.— Л., ИХЛ, 1960—63. 200 000 экз. Кошумча тому катар сансыз «Записные книжки» аталышта 1965 ж. басылып чыгарылган. - 100 000 экз.
Алты томдуу ырлар жыйнагы. Т. 1-6. — М., Правда, 1971. - 375 000 экз.
Алты томдуу ырлар жыйнагы. Т. 1-6. — Л.: Художественная литература, 1980—1983, 300 000 экз.
Алты томдуу ырлар жыйнагы. Т.1-6. — М.: ТЕРРА, 2009
Жыйырма томдуу дил баяндарын жана ырларынын толук (академиялык) жыйнагы. Т. 1-5, Т. 7-8. — М., «Наука», 1997 — аз. уб. (узартылган басылма, 6-чы том чыгарылган эмес, 5-чи томдон соң 7 жана 8 томдор чыгарылган.)
Таңдалган чыгармалары. — К.: Веселка, 1985
Записные книжки. 1901—1920. М., ИХЛ, 1965.
Блок жана революция
Блок А. А. Михаил Александрович БакунинArchived 2009-06-01 at the Wayback Machine // Блок А. А. 6 томдуу дил баяндар жыйнагы. Л.: 1982. — Т.4. (1906 жылы жазылган, биринчи басылып чыгарылганы: Перевал. 1907. № 4 (февраль)).
Блок А. Дил баяндар жыйнагы: 6 томдуу. — Л.: Худож. лит, 1980—1982. — 300 000 экз.
Белый А. Символизм. — М.: Мусагет, 1910.
Волков С. История культуры Санкт-Петербурга. — М.: Эксмо, 2004.
Громов П. А. А. Блок. Его предшественники и современники. — М., Л., 1966.
Максимов Д. Е. Поэзия и проза А. Блока. — Л.: Сов. писатель, 1975.
Минц З. Г. Блок и русский символизм. — М.: Наука 1980.
Соколова Н. К. Поэтический строй лирики Блока. — Воронеж: Изд-во ВГУ, 1984.
Сунушталган адабият
Маалымат материалдары
Ашукин Н. Александр Блок, Синхронистич. таблицы жизни и творчества. 1880—1921. Библиография 1903—1923. [М.], 1923.
Колпакова Е., Куприяневский П., Максимов Д. Материалы к библиографии Александра Блока за 1928—1957 годы // Уч. зап. Вильнюсского педагогического института. 1959. Т. 6.
Мемуарлар
Александр Блок в воспоминаниях современников, тт. 1-2. М., 1980
Бекетова М. Александр Блок. Пг., 1922, 2-е изд. Л., 1930.
Бекетова М. Воспоминания об Александре Блоке. М., «Правда», 1990, 672 с., 300 000 экз. ISBN 5-253-00015-1
Белый А. Воспоминания о Блоке. М., 1995
Чуковский К. Александр Блок // Чуковский К. Из воспоминаний, М., 1959.
Гиппиус З.Мой лунный друг. // «Стихотворения; Живые лица». Серия «Забытая книга». М. 1991
Изилдөөлөр, критика
Александр Блок: Исследования и материалы: Т. 4. Отв. ред. Н. Ю. Грякалова. СПб.: Пушкинский дом, 2011. 624 с., ил. 500 экз., ISBN 978-5-91476-031-8
Берберова Н. Н. Александр Блок и его время. М., 1999
Александр Блок. Новые исследования и материалы // Литературное наследство. Т. 92. Кн. 1-5. М., 1980—1992
Чуковский К. Александр Блок как человек и поэт. П., 1924.
Иванов В. В. 14) «Из лирики — в трагедию». Александр Блок и театр 20-х годов // Литературное обозрение. М., 1980. № 10. С.86-91.
Иванов В. В. «Дон Карлос» в России 1919 года (Театральный комментарий к «Крушению гуманизма» А. Блока) // Гетевские чтения. 2004—2006 / Под ред. Г. В. Якушевой. М.: Наука, 2007. С. 74-94
Иванова Е. Александр Блок: Последние годы жизни. СПб.: Росток, 2012. — 608 с., 1500 экз., ISBN 978-5-94668-098-1
Белгилүү эмгектери
Турков А.Александр Блок. — М.: Молодая гвардия, 1969. — (Жизнь замечательных людей. Вып. 15 (475)).
Новиков В. Александр Блок. — М.: Молодая гвардия, 2010. — 362 с. — (Жизнь замечательных людей. Вып. 1258).
Орус поэзиясынын антологиясындагы ырлары(жеткиликсиз шилтеме)
Блок читает три стихотворения «О доблестях, о подвигах, о славе…», «На поле Куликовом» и «В ресторане». Записал Бернштейн 21 июня 1920 года в гостиной Дома искусств.