Horn

Horn yw elven gymyk gans an arwodh Fe (dhyworth Latin: ferrum) ha'n niver atomek 26. Alkan loos, krev, tennvenek yw. Pur gemmyn yw ev yn kolonnen ha kreven an Norvys. Devnydhys yw rag gul dur. Horn yw an elven boosa gwrys yn kres steren gemmyn. Pur gemmyn yw horn yn meyn kowas. Essensek yw dhe bub eghen vyw, mes kesstoffow horn a yll bos gwenonek. Gelwys yw fowt horn anemia. An hwarheans kynsa dhe deudhi horn dhyworth y vonow o an Hittites yn Turki, a-dro dhe 1,500 K.O.K.. Rann essensek a'n Hweldro Dhiwysyansel o gul horn, ow kul devnydh a gok yn le glowbren. Pur bosek o horn dhe wul arvow.

Ensampel a	Elven gymyk, alkan
Klass	medhegneth, primary metabolite
Furvell gymyk	Fe
Klevesow a dhyghtys	Anemia fowt horn, anemia hypokromik
Dydhyas diskudhans	c. 5 millennium BC
Niver atomek	26
Aray an elektrons	[Ar] 3d⁶ 4s²
Elektronegedhegedh	1.83
Studh oksidyans	2, 3
Rann a	period 4, bagas 8
Restrennow kelmys war Gemmyn Wikimedia

Askorrans ollvysel horn yw moy ages 500 milvil tonnas an vledhen, ha 300 milvil tonnas moy yw eylgylghys. Y hyllir lettya gosseni gans gwiskas tanow a alkan aral, kepar ha sten po zynk, po kemyska horn hag alkan aral dhe wul kesalkenyow. Usys yw dur nikel rag ponsow ha peulyow tredan, dur tungsten ha vanadiom dhe wul toulys, dur manganes dhe wul arvow ha dur dinam rag daffar lymm.

Poos atomek horn yw 55.85, y boynt teudhi yw 1535°C ha'y boynt bryjyon yw 2750°C. Y dhosedh yw 7.9kg an liter.

Lavarow gwerin

• Pecara nebes oberoyon, y dedna dhe'n dor gen baren horn ha'y scoodhya gen najeth loder - fools rush in where angels fear to tread
• Mar voon ‘vel horn-pobas - as thin as a rake
• Ev (hei) 'ressa ruttya toll en pot horn - nebonan dell yw kledhek

Mirva

• 
  Rann a ven kowas
• 
  Kromman horn dhyworth Pow Grek koth
• 
  Teudhi horn dhe wul dur
• 
  Chif moon horn, hematit
• 
  Gweyth dur yn Ostrali
• 
  Pons Brunel yn Essa
• 
  Drehevyans touryow ebron yn Evrek Nowydh