Gwenenen

Gwenen yw hwesker neyja a'n Hymenoptera, a gomprehend ynwedh an muryon, goghi ha livbreves. Yma a-dro dhe 20,000 eghen a wenen. Kevys yns i war bub brastir a-der Antarktika.

Gwenen Anthophila Efander menhesennow: Kalghek – lemmyn 65-0 Ma
Gwenenen vel europek
Gwenenen sagh sugra Tetragonula carbonaria
Klassans bewoniethek
Gwlaskor:	Animalia
Fylum:	Arthropoda
Klass:	Insecta
Urdh:	Hymenoptera
Is-urdh:	Apocrita
Ughdeylu:	Apoidea
(anrenkys):	Anthophila
Teyluyow
Andrenidae Apidae Colletidae Halictidae Megachilidae Melittidae Stenotritidae
Kesstyrynnow
Apiformes (dhyworth Latin 'apis')

Gwenenen wyls

Klassys yw gwenen yn peswar bagas:

• Gwenen mel, ow komprehendya an wenenen vel afrikanhes.
• Gwenen gwyls: 250 eghen y'n teylu Apidae.
• Gwenen divros: 550 eghen y'n Meliponini.
• Gwenen dibarow: dibarow y'n sens bos pub benow frothus hag a vyw yn neyth drehevys gensi hy honan. Yma pals anedha, rag ensampel an gwenen ser, gwenen treghi del ha gwenen mason (hag erel ynwedh).

Gwithys yw an wenenen vel europek (Apis mellifera) gans tus rag askorra mel. Henwys yw gwitha gwenen rag aga mel gwenenydhieth.

Ponegys o bleujyow gans hwesker kepar ha hwiles pell kyns omdhiskwedhyans gwenen. Dihaval yw gwenen awos aga bos arbenigys avel maynoryon ponegi. Aga horfow hag omdhegyans a wra ponegyans neppyth essa dhe'y wul, hag ytho gwenen yw gwell orth wul an ober ma ages hwesker ponegi erel kepar ha hwiles, kelyon, tykkiow Duw ha goghi ponn

Esplegyans

Gwenen, kepar ha muryon, re esplegyas dhyworth goghi. Hendasow an gwenen o goghi yn teylu a breydhyas war hwesker erel. An skwych dhyworth hwesker avel preydh dhe bonn a dheuth dhyworth an goghi ow kachya hwesker gorherys gans ponn pan ve boosys dh'aga freves (larvae). Skwych dhe guntel ponn a sewyas. Derivys veu dell o menhesen a'n eghen Cretotrigona prisca diskudhys yn amber yn Jersi Nowydh y'n Statys Unys, dedhyes dhe'n Amser Kalghek nans yw 65 milvil bledhen.

Korfow gwenen

Gwenen ow kawghya

Gwenynydh ow kwitha gwenen

Kepar ha hwesker erel, korf gwenenen y hyllir ranna korf gwenenen dhe deyr rann: an penn, thoraks ha torr. Gwenen a's teves tri hopel a arrow ha dew gopel a eskelli. Blewek yw lower a eghennow gwenen, liwys melyn ha du po rudhvelyn ha du avel liwyow gwarnyans. Lies gwenenen a's teves bros (kepar ha naswydh gow) war an torr. Mars yns i penndegys, sorr po ownek, i a yll brosa ha skitya gwenon. Unnweyth oberyor re brosas, an wenenen a verow tamm a-wosa, mes eghennow erel a wenen ha goghi a yll brosa arta hag arta. Nebes tus a's teves alergedh erbynn brosow gwenen, neppyth a yll bos marwel.

Gwenen kowethasek

Nebes gwenen yw kowethasek; hemm a styr i dhe vewa yn bagasow restrys gelwys trevsigethow. Gwenen mel, an eghen usys yn gwenenydhieth, yw kowethasek. Tre trevesigeth yw gelwys kowel gwenen. Unn kowel a'n jeves unn vyghternes.

Yma tri sort a wenen yn trevesigeth gwenen mel. Myghternes yw an wenenen bosekka y'n drevesigeth drefen hi dhe dhedhwi an oyow. An vyghternes a us hy bros marnas dhe vrosa myghternesow erel. Dell yw usys, an vyghternes yw mamm an oberyoryon. Hi a dheber kowlesen arbennik gelwys kowlesen riel hys hy bewnans. Oberoryon yw benow ynwedh, hag i yw an gwenen a guntel ponn dhyworth bleujyow hag omladha rag difresa an drevesigeth. Oberoryon a wra dons gwevya rag leverel orth an ken re le may feu nektar diskudhys gansa. An godhonydh a dhiskudhyas hemma o Karl von Frisch. Gwenen sudron yw re gorow a wra parya gans an vyghternes may hallo dedhwi oyow. Parya yw aga unnik gweythres. Ny wrons ober y'n kowel vytholl.

Onan a'n mil erthygel posekka war Wikipedya yw an erthygel ma.