Сӧветскӧй Социалистическӧй Республикаяслӧн Союз

Сӧветскӧй Социалистическӧй Республикаяслӧн Союз (рочӧн: Союз Советских Социалистических Республик) — ыджыд государство, коді вӧлі Европаын да Азияын 1922-ӧд восянь 1991 воӧдз. Дженьыдджыка нӧшта шуӧны: Сӧветскӧй Союз, ССРС, СССР.

Сӧветскӧй Социалистическӧй Республикаяслӧн Союз
Союз Советских Социалистических Республик

Дӧрапас Канпас
Кыв	роч
Юркар	Мӧскуа
Медыджыд каръяс	Мӧскуа, Петыркар, Новосибирск
Веськӧдлан ног	Сӧветскӧй республика
Каналан эскӧм	абу
Мувывтор	22 402 200 км²
Йӧзлӧн лыд	293 047 571 гӧгӧр
Ӧтуввез-домен	.su
Телефон код	+7
Час кытш	UTC+2…+12

География

Сӧветскӧй Союз мирын вӧлі медыджыд государствоӧн. Сылӧн ыдждаыс — 22 400 000 кв.км. Шылькнитчис мулӧн квайтӧд юкӧн вылас. ССРС-лӧн кузьтаыс асыввывсянь рытыввылӧдз — 10 000 км (11 час вӧнь), войвывсянь лунвылӧдз — 7200 км. Страналӧн мутасын вӧлі вит климат зона.

Сӧветскӧй Союзлӧн вӧлі мирын медкузь су (границу) (60 000 км сайӧ). ССРС-лӧн вӧлі ӧтувъя су татшӧм странаяскӧд: АӦШ, Афганистан, Китай, Чехословакия, Финляндия, Венгрия, Иран, Монголия, Войвыв Корея, Норвегия, Польша, Румыния да Турция (1945—1991 воясӧ).

История

1922 вося ӧшым тӧлысь 29 лунӧ РСФСР, Украина ССР, Беларусь ССР да Кавказсайса СФСР Сӧветъяссянь съезд делегацияяслӧн конференция вылын вӧлі кырымалӧма ССРС лӧсьӧдӧм йылысь сёрнитчӧм. Тайӧ документ вӧлі вынсьӧдӧма 1922 вося ӧшым тӧлысь 30 лунӧ Сӧветъяслӧн I-дза Ставсоюзса съездӧн да кырымалӧма делегацияяслӧн веськӧдлысьясӧн. Тайӧ луныс и лыддьысьӧ ССРС артмӧдан лунӧн, кӧть и ССРС-лысь Народнӧй Комиссаръяслӧн сӧвет (Веськӧдлан котыр) да наркоматъяс (министерствояс) вӧлі лӧсьӧдӧма сӧмын 1923 вося сора тӧлысь 6 лунӧ.

Юклӧм

Сӧветскӧй Союзлӧн ӧтувъя ыдждаыс 1991 вося моз тӧлысьӧ вӧлі 22,4 млн км².

Медводдза кадас, ССРС лӧсьӧдӧм йылысь Сёрнитчӧм серти, мый вӧлі кырымалӧма 1922 вося ӧшым тӧлысь 30 лунӧ, ССРС-ӧ пырисны:

• Рочмуса Социалистическӧй Федеративнӧй Сӧветскӧй Республика (дженьыда: РСФСР)
• Украина Социалистическӧй Сӧветскӧй Республика
• Беларусь Социалистическӧй Сӧветскӧй Республика
• Кавказсайса Социалистическӧй Федеративнӧй Сӧветскӧй Республика

ССРС юлӧм

республика	ыджда, сюрс км²	олысь лыд, сюрс морт (1966)	олысь лыд, сюрс морт (1989)	кар лыд	карсяма посёлок лыд	Веськӧдлан шӧрин
РСФСР	17075,4	126561	147386	932	1786	Москва
Украина ССР	601,0	45516	51704	370	829	Киев
Беларусь ССР	207,6	8633	10200	74	126	Минск
Узбек ССР	449,6	10581	19906	37	78	Ташкент
Казах ССР	2715,1	12129	16538	62	165	Алма-Ата
Грузия ССР	69,7	4548	5449	45	54	Тбилиси
Азербайджан ССР	86,6	4660	7029	45	116	Баку
Литва ССР	65,2	2986	3690	91	23	Вильнюс
Молдова ССР	33,7	3368	4341	20	29	Кишинёв
Латвия ССР	63,7	2262	2681	54	35	Рига
Киргиз ССР	198,5	2652	4291	15	32	Фрунзе
Таджик ССР	143,1	2579	5112	17	30	Душанбе
Армян ССР	29,8	2194	3283	23	27	Ереван
Туркмен ССР	488,1	1914	3534	14	64	Ашхабад
Эст ССР	45,1	1285	1573	33	24	Таллин
ССРС	22402,2	231868	286717	1832	3418	Москва

Олысь лыд

ССРС республикаясын олысь лыд вежласьӧм (сюрс морт)

республика	1913	1926	1939	1950	1959	1966	1970	1973	1979	1987	1989	1991
РСФСР	89902	92737	108379	101438	117534	126561	130079	132151	137410	145311	147386	148548
Украина ССР	35210	29515	40469	36906	41869	45516	47127	48243	49609	51201	51704	51944
Беларусь ССР	6899	4983	8910	7745	8055	8633	9002	9202	9533	10078	10200	10260
Узбек ССР	4366	4660	6440	6314	8261	10581	11960	12902	15389	19026	19906	20708
Казах ССР	5565	6037	5990	6703	9154	12129	12849	13705	14684	16244	16538	16793
Грузия ССР	2601	2677	3540	3528	4044	4548	4686	4838	4993	5266	5449	5464
Азербайджан ССР	2339	2314	3205	2896	3698	4660	5117	5420	6027	6811	7029	7137
Литва ССР	2028	~	2880	2573	2711	2986	3128	3234	3392	3641	3690	3728
Молдова ССР	2056	~	2452	2290	2885	3368	3569	3721	3950	4185	4341	4366
Латвия ССР	2493	1857	1885	1943	2093	2262	2364	2430	2503	2647	2681	2681
Кыргыз ССР	864	1002	1458	1740	2066	2652	2933	3145	3523	4143	4291	4422
Таджик ССР	1034	1032	1484	1532	1981	2579	2900	3194	3806	4807	5112	5358
Армян ССР	1000	881	1282	1354	1763	2194	2492	2672	3037	3412	3283	3376
Туркмен ССР	1042	998	1252	1211	1516	1914	2159	2364	2765	3361	3534	3576
Эст ССР	954	1117	1052	1101	1197	1285	1356	1405	1465	1556	1573	1582
ССРС	156297	147028	190678	179274	208827	231868	241720	248626	262085	281689	286717	289943

Ӧшмӧсъяс

• Сӧветскӧй Социалистическӧй Республикаяслӧн Союз // Горнӧй энциклопедия (рочӧн)
• Рочмуса да Сӧветскӧй Союзса веськӧдлысьяс (рочӧн)
• ССРС йылысь сайт (рочӧн)
• ССРС-лӧн история (рочӧн)
• СССР-лӧн эмторъяс да оласног йылысь блог (рочӧн)
• SouzInfo — аудиодокументъяс да политическӧй литературалӧн бибилиотека (рочӧн)
• ССРС 1920-ӧд да 1930-ӧд воясӧ (рочӧн)
• ССРС йылысь колана юӧръяс // Музей фактов (рочӧн)
• 1940-ӧд — 1980-ӧд воясся Сӧветскӧй Союзысь да суйӧрсайса странаясысь каръяслӧн снимокъяс (рочӧн)

Ыстӧдъяс