Ketelanî (bi ketelanî: català [kətəˈla]), zimanekî romanî ji koma hind û ewropî ye. Zimanê ketelanî ji aliyê 9,5 milyon kes ve li Ketelonyayê, li herêma otonom Valensiya, li giravên Balear, li Andorrayê (li Andorrayê zimanê fermî tenê ketelanî ye, lê li vir bi fransî û spanî jî dipeyivin), li Roussillonê (bi ketelanî: Rosselló), li rojhilata Aragonê û li bajarê Alghero (bi ketelanî: l'Alguer) jî tê peyvîn. Zimanê ketelanî ji zimanê latînî tê. Ji sedsala 15an û vê de ew di bin bandora spanî ango kastîlî de maye. Her çiqas ev ziman biser spanî de here jî (mînak: cercar / buscar, restar / quedar, vós / vostè, û her wiha). Gerek mirov wî wek zaravayekî spanî nebîne, ji ber ku ew zimanek serbixwe ye û zaravayên xwe yên taybet hene.
| Ketelanî | ||
|---|---|---|
| català | ||
| Welatên lê tê axaftin | Spanya, Fransa, Andorra û Îtalya | |
| Herêm | Andorra, Ketelonya, Giravên Balear û Valensiya, Roussillon (Rosselló), Aragon, Mursiya, Sardînya | |
| Axiverên zimanê zikmakî | nêzîkî 9,5 milyon | |
| Malbata zimanî | Zimanên hind û ewropî | |
| Awayên kevn | ||
| Sîstema nivîsê | Tîpên latînî | |
| Rewşa fermî | ||
| Welatên lê zimanê fermî ye | Andorra; Ketelonya, Giravên Balear û Valensiya li Spanyayê | |
| Sazkerên zimên | Enstîtuya Lêkolînên Ketelanî, Akademiya Valensî ya Zimanî | |
| Kodên zimanî | ||
| ISO 639-1 | ca | |
| ISO 639-2 | cat | |
| ISO 639-3 | cat | |
Li hember spanî a ku bû zimanê fermî yê dewleta spanî, ketelan bi daxwazeke xort bi zimanê xwe axivîn û li hember spanî sekinîn. Ji bo ku zimanê wan bibe zimanê fermî yê herêma ketelonî daxwazeke wan a xurt hebû. Ev daxwaza wan bi mirina dîktator Franco re hat cih. Parlamena spanî di sala 2004an de ev daxwaz li komisiyona Ewropayê kir, bi seba ku 9 milyon kes li Ewropayê bi ketelanî dipeyivin (zêdeyî maltayî û estonî).
Îro hîn ev daxwaz ne hatiye pejirandin. Têkiliyên zaravayên ketelanî ji 95% in (ji 95% hev fam dikin). Du zaravayên sereke yên vî zimanî hene. Zaravayê yekem keteloniya rojhilat e, yê ku li Barselona , li Girona, li giravên Balear û li Roussillon tê axaftin. Yê duyem jî keteloniya rojava ye, yê ku li bakur rojava, li Lleida û Valensiya tê axaftin.
Bi kurtî, mirov dikare bibêje ku rewşa zimanê ketelonî wesa ye (2007):
- 7.134.797 akincî, 84,7% pê diaxive, 97,4% ketelanî fehm dike
- Herêma Valensî (bi ketelanî: Comunitat Valenciana) an Welatê Valensî (bi ketelanî: País Valencià):
- 4.806.908 akincî, 53% pê dipeyive, 75,9% ketelanî (valensî) têdigehê
- Giravên Balear (bi ketelanî: Illes Balears):
- 1.001.62 akincî, 74,6% pê xeber dide, 93,1% ketelanî fehm dike
- Ketelonyaya Bakur (bi ketelanî: Catalunya del Nord), ango li Roussillonê:
- 422.297 akincî, 37,1% pê dixive, 65,3% ketelanî têdigehê
- Andorra (li vî welatê pîrenêyî jî zimanê ketelanî fermî ye):
- 78.549 akincî, 78,9% pê dipeyive, 96% fehm dike
- Navçeya rojhilatî ya Aragonê (Franja del Ponent):
- 45.357 akincî, 88,8% pê deng dikin, 98,5% ketelanî têdigehê
- Bajarê L'Alguer yê Sardînyayê:
- 40.257 akincî, 61,3% pê diaxive, 90,1% fehm dike.
- Ketelaniya rojhilatî (bi ketelanî: dialecte oriental)
- zaravayê rûsilyonî an yê bakurî (li navçeya Roussillon a Fransayê)
- zaravayên navendî
- zaravayê transisyonê
- zaravayê salat
- zaravê tarragonayî
- zaravayên balearî (yên giravên Balear)
- zaravayê malyorkayî
- zaravayê menorkayî
- zaravayên eivissayî û formenterayî
- zaravayê algerî (yê bajarê L'Alguer li Sardînyayê)
- Ketelaniya rojavayî (bi ketelanî: dialecte occidental)
- zaravayên bakur-rojavayî
- zaravayê palyarsî
- zaravayê rîbagorzayî
- zaravayê tortosayî
- zaravayên valensiyayî
- zaravayê valensiyayî-bakurî
- zaravayê valensiyayî-navendî (yê apitxat)
- zaravayê valensiyayî-başûrî
- zaravayê malyorkayî li Valensiyayê
- zaravayên bakur-rojavayî
| Kurdî | Zimanê ketelanî |
|---|---|
| Rojbaş! | Hola, bon dia! |
| Tu çawan î? | Com estàs? |
| Ez baş im, spas, tu çawan î? | Estic bé, gràcies, i tu com estàs? |
| Tu ji kûderê yî? | D'on ets? |
| Ez ji Kurdistanê me, ez kurd im. | Soc del Kurdistan, soc kurd (nêr), soc kurda (mê). |
| Tu bi ketelanî/bi kurdî dizanî? | Parles català? Parles kurd? |
| Hindik. | Una mica. |
| Bi xatirê te! | Adeu! |
| Em ê hev bibînin! | A reveure! |
| Êvarbaş! | Bona tarda! |
| Şevbaş! | Bona nit! |
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
