Dêra Ortodoks a Tirkî

Dêra Ortodoks a Tirkî an jî Patrîkxaneya Ortodoks a Tirkî ya Otokefal (bi tirkî: Bağımsız Türk Ortodoks Patrikhanesi) dêr û mezhebeke tirkperest a Dêra Ortodoks a mesîhiyên ortodoks ên tirk e.^[1][2]

Dêra Ortodoks a Tirkî
Non-canonical Eastern Orthodox churches
Dewlet	Tirkiye
Dema avabûnê	1924
biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêre

Dîrok

Di 15ê îlona 1922yan de Patrîkxaneya Ortodoks a Otokefal a Anatoliyê li Qeyseriyê ji aliyê Papa Eftîm I ve, ku piştgirê Civata Giştî ya Ortodoksên Tirk ên Anatolyayê bû, hat damezrandin.^[3]

Di sala 1924an de, rêveberê wan dest bi merasima bi tirkî kir û bi lez û bez piştgirî ji komara Atatürk a nû ya tirkî ya ku piştî hilweşandina Împeratoriya Osmanî ava bûbû, wergirt.^[1] Dêr piştgirên xurt ên komara Tirkiye û li dijî Împeratoriya Osmanî ne. Damezrênerê wan Papa Eftîm I di avakirina komara Tirkiye de xwedî rol bû. Peyvdarê dêra Tirkiyê soza parastina Komara Tirkiyê li hember her gefekê, çi neteweperwerên kurd be û çi ji dagirkerên biyanî be, da. Têkiliya dêrê bi rêxistinên dij-kurd ên wekî MHP’ê re heye.^[2]

Bûyera Ergenekon û neviya Papa Eftim I

Di 22ê çilê 2008 de, Sevgi Erenerol, neviya Papa Eftim I damezrênerê dêrê û keça Papa Eftim III û xwişka primatê niha Papa Eftim IV, bi îdiaya ku pêwendiya xwe bi yekî re heye, hate girtin bi navê rêxistina binerd a neteweperest a bi navê Ergenekon.^[2] Di dema girtina wê de, ew berdevka Patrîkxaneyê bû. Her wiha hat îdiakirin ku Patrîkxane ji bo rêxistinê navenda wê ye. Sevgî Erenerol bi çalakiyên xwe yên neteweperestî û dijminatiya xwe ya li hember Patrîkxaneya Yewnan a Ecumenîk û Dêra Şandiyan a Ermeniyan baş dihat naskirin. Di dema Alparslan Türkeş de ji MHPê ku baskê siyasî yê gurên boz bû berendamê parlementeriyê bû.^[4]

Çavkanî

1. Leader of Turkish Nationalist Church Dies ^{Girêdana arşîvê kanûna paşîn 7, 2009, li ser Wayback Machine}
2. "Turkish Orthodox Patriarchate vows to 'defend republic under all circumstances'". www.duvarenglish.com. Roja gihiştinê 16 adar 2023.
3. Page 152, The last dragoman: the Swedish orientalist Johannes Kolmodin as scholar, Elisabeth Özdalga
4. "Ergenekon’un karargahı Türk Ortodoks Kilisesi," Milliyet, January 28, 2008 (bi tirkî)