Ladîno (ladino), judeospanyol, spaniya cihûyî (espanyoliko, ispanyolit), djudyó, sefardî (ji îbranî s(ĕ) farad bi maneya Îberya), li Mexribê dibêjinê hakitiya[1], zimanekî romanî ye ku ji hêla cihûyên sefardî ve ji Serdema Navîn ve hatî pêşvexistin. Ew bi sedsalan curbicur zimanên îbero-romansî, nemaze zimanê kastîlî û di bin bandora çend zimanên têkiliyê de pêşve çûn. Wekî zimanekî cihû ji spanî ya cihû gelek bandor e, ku ji îbranî û aramî jî hene, lê di heman deman ji zimanê erebî, tirkî, îtalî, yewnanî û slavî jî heye. Li gorî herêma sefardî lê bicih bûne ji nîvgirava îberî ve girêdayî ye. Deynên ji fransî li gelek welatên Deryaya Navîn wekî zimanekî perwerdehiyê hate fêrkirin. Di warê dîroka çandî û aliyên civaknasî de têkiliya di navbera ladîno û sefardî ve di navbera zimanê yîdîşê ye.
 |
Çapemeniya mûsewî bi zimanê ladîno
Li împeratoriya osmanî di sala 1842an de rojnameya pêşîn a bi navê La Buena Esperansa ("Hêviya Baş") bi ladîno derket. Xwediyê rojnameyê Rafael Uziel Pınşerle bû û li bajarê Smîrna (Îzmîrê) hat çapkirin.[2] Hin nimûneyên din ên çapemeniya mûsewî li împeratoriya osmanî û komara Tirkiye ew in:
Alfabeya ladîno (li gorî Aki Yerushalayim)
| Tîp | IPA | ladîno | kurdî |
|---|---|---|---|
| A | [a] | agora | aniha |
| B | [b] | biervo | peyv |
| CH | [tʃ] | chiko | biçûk |
| D | [d] | devda | deyn |
| DJ | [dʒ] | djudió | cihûtî |
| E | [ɛ] oder [e] | ermuera | bûk |
| F | [f] | fierro | hesin |
| G | [g] | guevo | hêk |
| H | [x] | hazino | nexweş |
| I | [i] | inyeto | nevî |
| J | [ʒ] | vijitar | serlêdan |
| K | [k] | kontente | kêfxweş |
| L | [l] | lingua | ziman |
| M | [m] | meldar | xwendin |
| N | [n] | negro | xirab |
| NY | [ɲ] | espanyol | spanî |
| O | [o] | orozo | şahbûn |
| P | [p] | preto | reş |
| R | [r] | reushir | serketin |
| S | [s] | somportar | ragirtin |
| SH | [ʃ] | shukur; bushkar | spas; gerandin |
| T | [t] | topar | dîtin |
| U | [u] | umo | mij |
| V | [β] | vava | dapîr |
| X | [gz] | exemplo | mînak |
| Y | [j] | yelado | sar |
| Z | [z] | zirguela | alûçe |
Çavkanî
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
