Cibrayîl

Cibrayîl (bi îbranî: גַּבְרִיאֵל, Gavrî-El, bi erebî: جبرائيل, Jabra'îl) di dînên birahîmî (cihûtî, xiristiyanî û îslam) de, yek ji firîşteyên^{[ferhengok 1]} sereke ye. Mizgîna bûyîna Îsa pêxember daye Meryemê. Di dînê xiristiyaniyê de di dirûvê keçekê de tê sêwirandin.

Cibrayîl גבריאל
Firîşteyê di dînê îslamê de firîşteyê di dînê cihûtiyê de serfirîşte firîşteyê di dînê xiristiyaniyê de
biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêre

Cibrayîl di minyatûreke erebî de

Di cihûtiyê de bi tevî Mîxayîl tê pesinandin herdu bi hev re wekî zêr û zêvî tên binavkirin. Heger Mîxayîl ji berfê be, Cibrayîl ji agir e. Herdu firîşte bi navê Sodom û Gomore derbasî wêjeyê jî bûne.^{[çavkanî hewce ye]}

Sembolên Cibrayîl

Sembola herî gelemperî ku bi Cibrayîl re têkildar e sosina spî ye. Kulîlk paqijî û rastiyê destnîşan dike. Sembolek din a Cebrayîl per û bask e. Ev mebesta wîya orijînal sembolîze dike, wekî qasidê Xwedê ye.

Cibrayîl di pirtûkên cihû û xiristiyan de

Di çavkaniyên cihû û xiristiyan de, wekî Gabriel tê binavkirin. "Mirovê hêzdar" bi maneya "Xwedê" dimire di destê Manakin de ku ji peyva Gabriel pêk tê wekî keldanî an suryanî tê pejirandin. Peyv bi heman awayî derbasî Yewnanî û Latînî bû.

Cibrayîl di cihûtî û xiristiyantiyê de yek ji milyaketên mezin e û yek ji sê melekên ku navê wî di Incîlê de derbas dibe ye. Navê wî cara pêşîn di Pirtûka Daniyêl de derbas dibe. Li gorî agahiyên ku di Ahd-i Atîk de û di apokrîfan de têne dayîn, Cebrayîl bi şeş firişteyan re li pêşberî Xwedê li milê çepê radiweste, diayên pîrozan ji wî re vedibêje û çavdêriya bihuştê dike, ew serwerê esmanê yekem e, navbeynkarê herî girîng e. Ew xeraban helak dike, cinan davêje firna agir û hêzên xwezayî hukim dike. Di cihûtiyê de, Cibrayîl firîşteyek e ku wekî qasid tevdigere, fermanên Xwedê ji mexlûqan re vedigire, û ew jî prensîba dadmendiyê ye. Wî Yûsif bir cem birayên xwe, û Wî bi Yaqûb re şer kir. Beşdarî definkirina Mûsa.

Di Ahd-i Cedid de, Cibrayîl du caran tê binavkirin. Di yek ji wan de, Zekeriya derketiye û jê re gotiye ku ew "Cibrayîl li ber Xwedê radiweste" û li aliyê din, ku Yahya ragihand ku ew ê ji dayik bibe. Xuyabûna Meryemê, tê gotin ku wî mizgîna pêxemberê Îsa daye. Li gorî xiristiyantiyê, Cibrayîl firîşteyekî mezin e ku bi şiklê mirov li pêxemberan xuya dibe û ji Xwedê wehyê tîne.

Di dînê îslamê de, Cibrayîl ew firîşteyê wehyê ye ku pêxember di derbarê fermanên îlahî de agahdar dike û yek ji çar firîşteyên mezin e. Her çend firişteyê wehyê bi peyvên cihêreng bi Erebî tê vegotin, yên herî navdar Cebrîl, Cebreîl, Cebrîl, Cibrîn û Cibrîl in. Piraniya zimannasên misilman, dibe ku li ser hin vegotinên di berhevokên hedîsan de bin bawer dikin ku Cebraîl peyvek îbranî ye ku tê wateya "xulamê Xwedê". Dema ku wî ew qebûl kir, hinekan îdîa kir ku ew ji hevoka erebî ceberutullah, ku tê wateya "hêza Xwedê", tê . Meriv dikare bifikire ku Cibrîl vê wateyê jî di nav xwe de digire, têkiliya wê bi cebr re, ku tê wateya "hêz", dihesibîne.^{[çavkanî hewce ye]}

• 
  Vîtrayekê ku serfirîşte Cibrayîl dinimîne
• 
  Cibrayîl, li gorî îkoneke bîzansî ya sedsala 14'an
• 
  Cibrayîl, freskoyeke gurcistanî ji sedsalên 13-14'an
• 
  Serfirîşte li mozaîkeke bîzansî

Cibrayîl di îslamê de

Navê yek ji çar firîşteyên mezin e û di gora ola îslamê Cibrayîl ji pêxamberan re wahiya Xwedê tîne. Di Quranê de navê Cibrayîl di çend ayetan de derbas dibe û ji wî re Ruhu'l-Qudis, Ruhu’l-Emîn, Ruhu'r-Resûl jî tê gotin.^{[çavkanî hewce ye]} Cibrayîl firîştyekî bi hêz, serkeftî û zana ye. Li ba Xwedê li cîhekî bilind de ye û serokê gelek firîşteyên din e.

Di Qurana Pîroz de ji bona Cibrayîl wiha tê gotin: "Û kê bibe neyarê Xwedê û firîşteyên wî û pêxamberên wî û Cibrayîl û Mîxayîl, bira bizane ku bi rastî Xwedê jî neyarê xudanenasan e."^[1]

Ferhengok

1. melek, milyaket

Çavkanî

1. Beqere: 2/98

Girêdanên derve

 Li Wikimedia Commons medyayên di warê Cibrayîl de hene.