Sîlîsyûm

Sîlîsyûm (bi latînî: sicilium, ji bi latînî: silex "berheste (en)") elementek û nîvmêtalek e.

Bafûn ← Sîlîsyûm → Fosfor C ↑ Si ↓ Ge 14Si Sîstema vedorî ya elementan
Şeklê wê
Bi tevayî
Nav, direfş, nimre	Sîlîsyûm, Si, 14
Kom, vedor, blok	14, 3, p
Cure	Lajwerdokî (metaloîd)
Tîrbûn	2,336 g/cm3 (25 °C)
Agahî
Giraniya atomê	28,0855 u
Nîveşkêla atomê	110 (111) pm
Nîveşkêla kovalansê	111 pm
Nîveşkêla Van der Waalsê	210 pm
Rêzbûna elektronan	[Ne] 3s2 3p2
Xala helînê	1683 K (1410 °C)
Xala kelînê	2628 K (2355 °C)
Kabikê molî	12,06 · 10-6 m3/mol
Derenceya bilindbûnê	−4, (2) +4
Oksîdên xwe	SiO2
Elektronegatîfî	1,90 (Pauling-Skala)
Îzotop
Îzo LC t1/2 ÇA EX MeV ENû 26Si {syn.} 2,234 s ε 5,066 26Al 27Si {syn.} 4,16 s ε 4,812 27Al 28Si 92,23 % Qayîm 29Si 4,67 % Qayîm 30Si 3,1 % Qayîm 31Si {syn.} 157,3 d β- 1,492 31P 32Si {syn.} 276 sal β- 0,224 32P 33Si {syn.} 6,18 s β- 5,845 33P 34Si {syn.} 2,77 s β- 4,601 34P
Tevdîr girtin
Nîşanên xeterê
Sîlîsyûmê girs Ev tişt mirovekî dixrîne (Xi) Sîlîsyûmê hûr Ev tişt mirovekî dixrîne Ev tişt zû dişewite (Xi) (F)

Vedîtin

Sîlîsyûm wek element di salê 1787 ji Antoine Lavoisier hate vedîtin. Sakata heder jahl.

Bikaranîn

Îro Sîlîsyûm ji bêtonê, camê û elementên fotovoltayîk ra girîng e. Hên jî Sîlîsyûm ji bo şewtandinê di bomban da tê bikaranîn.^[1]

Hebûn

Nêzîkî 15 % ji erdê tevda bes sîlîsyûm e. 25,8 % ji rûyê (qaliqê) erdê ji sîlîsyûmê ye; wisa Sîlîsyûm elementê dûyeme bi pirbûnê di cîhanê da ye (piştî Oksîjenê).

Çavkanî

1. Koch, Ernst-Christian; Clément, Dominik: Special Materials in Pyrotechnics: VI. Silicon - An Old Fuel with New Perspectives^{[girêdan daimî miriye]}. In: Propellants Explosives Pyrotechnics 32 (2007), Nr. 3, S. 205–212