Neqşê Rustem

Neqşê Rustem (muralê Rustem, bi farisî: نقش رستم) şûnwareke kevnar a arkeolojîk û nekropolek e ku bi qasî 12 km li bakurê rojavayê Persepolîsê, li parêzgeha Fars a li Îranê ye. Komek ji rolyefên kevnar ên îranî li ser zinar û rûyê çiyê hatine birîn. Çiya cihê razana dawî ya çar padîşahên Axamenî dihewîne, di nav wan de şah Daryûsê Mezin^[1] û kurê wî Xerxes.^[2] Ev şûnwar ji bo dîroka Îranê û ji bo îraniyan xwedî girîngiyek mezin e. Ew şûnwarên cihêreng ên arkeolojîk dihewîne, ku di nav dîwarê zinar de ji hezar salî zêdetir ve, ji Elamî û Axamenîsan bigire heta Sasaniyan, hatine xemilandin. Ew çend sed metre dûrî Neqşê Rejab e û çar rolyefên kevirên sasanî yên din, sê padîşahên pîroz û yek keşîş hene.

Neqşê Rustem نقش رستم
Nekropol şûnwarê arkeolojîk cultural property
29°59′20″Bk 52°52′29″Rh
Dewlet	Îran
Li beşa îdarî	Mervdeşt
Pêk tê ji	Naqsh-e Rustam Cistern Ossuary at Naqsh-e Rustam Relief of equestrian combat of Hormizd II Blank surface in Naqsh-e Rustam Elamite rock relief in Naqsh-e Rustam Two small reliefs in Naqsh-e Rustam Relief of Bahram II and his court Relief of equestrian combat of Bahram II Relief of triumph of Shapur I over Valerian at Naqsh-e Rustam Ahura Mazda and Ardashir I
biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêre

Neqşê Rustam nekropola xanedana Hexamenişî ya 550 B.Z. – 330 B.Z. ye û ji çar gorên mezin pêk tê, yên ku li ber zinaran hatine birîn. Gor bi giranî xwediyê xemilandinên mîmarî ne û rûbera li ser deriyan panelên mezin vedihewînin. Her yek di naverokê de pir dişibihe hev û tê de fîgurên padîşah ku ji hêla xwedawendan ve hatî veberhênan têne dîtin. Li jorî wan herêmek bi rêzên fîgurên piçûktir ên leşker û rayedaran hene, ên ku hurmetê li wan digirin. Deriyê her gorê li navendê ye û ber bi odeyek piçûk ve vedibe, ku tê de padîşah di sarkofagê de razayî ye.

Li binê gorên Axamenîsan, li nêzî asta erdê, rolyefên zinarî bi fîgurên mezin ên padîşahên Sasanî hene, hin bi xwedawendan re hevdîtin dikin, hinên din jî di şer de ne. Ya herî navdar nîşan dide ku padîşahê Sasanî Şepûr I li ser hespê nîşan dide, ku Împeratorê Romê Valerian li hember wî serî ditewîne, û Filîposê Ereb (împeratorekî berê yê ku baca Şepûr dida) hespê Şepûr girtiye: Împeratorê mirî Gordian III jî, yê ku di şer de hatiye kuştin, di bin hespê de dirêjkirî ye. Rolyef Şerê Edessayê yê di 260 P.Z. de bi bîr tîne, dema ku Valerian bû yekane împeratorê Romê ku wekî dîlekî şer hate girtin, û ji bo Romayiyan rûreşiyeke mayînde hatiye amadekirin. Çêkirina van rolyefan bi zelalî niyeta Sasaniyan nîşan dide ku xwe bi rûmetên Împeratoriya Hexamenişî ya berê ve girêbidin.^[3]

Panorama Neqşê Rustem

Çavkanî

1. ""I am Darius" | Readers' Forum". www.parsiana.com. Roja gihiştinê 9 gulan 2023.
2. Orientalia Lovaniensia periodica (bi fransî). Instituut voor Oriëntalistiek. 1974.
3. Briant, Pierre (1 kanûna paşîn 2002). From Cyrus to Alexander: A History of the Persian Empire (bi îngilîzî). Eisenbrauns. ISBN 978-1-57506-120-7.