Keyaniya Mecaristanê

Keyaniya Mecaristanê (bi mecarî Magyar Királyság, bi latînî Regnum Hungariae) bi guhertina sînoran ji 1000 heta 1918 û 1920 heta 1946 hebû. Ew li rojavayê Mecaristana ku naha ye derket holê û dûv re axa xwe berfireh kir da ku tevahiya devera Mecaristana îroyîn û her wiha devera Transîlvanya, Crișana û Máramaros (herdu jî li beşa romanyayî ya Partiumê bigire ), Slovakya, Vojvodîna, beşa romanyayî ya Banatê, Ûkraynaya karpatî, Burgenland, Prekmurje, Kroatya (ji xeynî Dalmaçya û Îstîrya) û hin deverên piçûktir.

Keyaniya Mecaristanê Magyar Királyság
Welatê dîrokî
Ala Mertal
47°Bk 19°Rh
Sirûd: Himnusz
Parzemîn	Ewropa
Dewlet	Keyaniya Mecaristanê
Li beşa îdarî	Împeratoriya Awistirya-Mecaristanê (1867–1918) împeratoriya Awistiryayê (1804–1867)
Paytext	Budapeşt (1873–)
Ziman	Zimanê mecarî
Dema avabûnê	1000
Pêk tê ji	Kingdom of Hungary Keyaniya Mecaristanê di serdema navînê de mîrîtiya Mecaristanê Kingdom of Hungary Komara Mecaristanê (1919–1920) Keyaniya Mecaristanê
biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêre

Di dîroka xwe de, keyanî di bin çend serweriyên biyanî de bû, wek Împeratoriya Osmanî û Monarşiya Habsburg a awistirî, û di sala 1867an de wekî dewletek federal (beş) a Împeratoriya Awistirya-Mecaristanê xweseriyeke berfireh bi dest xist. Piştî pîşesazîbûnê heta dawiya Şerê cîhanî yê yekem di sala 1918an de, welat carinan bandorek mezin li ser siyaseta hêzên mezin ên ewropî û siyaseta navxweyî ya Împeratoriya Awistirya-Mecaristanê kir.

Nav

Keyaniya Mecaristanê (1190)

Mecaristana sê parçe (1572)

Nîvê keyaniya Mecaristanê û dabeşbûna wê li wîlayetan piştî sala 1883an

Nexşeya etnîkî ya axên taca Mecaristanê (1880)

Gelheya mecarî li Mecaristanê û welatên wê yên xweser (1890)

Formên bi latînî Regnum Hungariae an Ungarie (Regnum tê wateya keyanî), Regnum Marianum (Keyaniya Meryemê) an bi tenê Hungaria navên ku di belgeyên fermî yên bi latînî de ji destpêka Keyaniyê heta salên 1840an hatine bi kar anîn.

Navê bi almanî Königreich Ungarn bi fermî ji sala 1784 heta sala 1790^[1] û dîsa di navbera 1849 û salên 1860î de hate bikar anîn.

Navê bi mecarî (Magyar Királyság) di salên 1840î de û paşê dîsa ji salên 1860î heya sala 1946an hate bikar anîn. Navê mecarî yê nefermî yê keyaniyê Magyarország^[2] bû, ku hîn jî zimanê rojan e û hem jî navê fermî yê Mecaristanê ye.

Navên di zimanên din ên zikmakî yên keyaniyê de ev bûn: Polonî: Królestwo Węgier, romanî: Regatul Ungariei , serbî: Kraljevina Ugarska, kroatî: Kraljevina Ugarska, slovenî: Kraljevina Ogrska, slovakî: Uhorské kráľovstvo û bi îtalî (ji bo bajêr Fiumeyê) : Regno d'Ungheria.

Li Împeratoriya Awistirya-Mecaristanê (1867–1918), navê nefermî Transleithania carinan ji bo danasîna herêmên Keyaniya Mecaristanê dihat bikar anîn. Bi fermî, têgîna xakên tacî yên Ezîz István ji bo beşa mecarî ya Împeratoriya Awistirya-Mecaristanê hate nav kirin, her çend ev têgeh berî wê demê jî dihat bikar anîn.

Çavkanî

1. Hintersteiner, Norbert. Naming and Thinking God in Europe Today: Theology in Global Dialogue (bi îngilîzî). Rodopi. ISBN 978-9042022058. Ji orîjînalê di 23 adar 2017 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 16 hezîran 2022 – bi riya Google Books.
2. "Magyarország geográfiai szótára". www.fszek.hu (bi mecarî). Ji orîjînalê di 19 adar 2018 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 16 hezîran 2024.