Mêş û mûr , buxik an buhik (bi latînî, Insecta ) çîneke di nav girêçikpêyan de ye. Zêdeyî milyonek cureyên mêş û mûran hene li ser riwê erdê; balbalok , kulî , perîdank , mêşhingiv , mêşên cuda cuda, kêzik , mûrî û gelek cureyên din dikevin vê çînê.
Agahiyên Praktîk Dabeşandina zanistî ...
Bigre
Morfolojî û fizyolojî
Şêwenasiya buxikê
A - Serê B - Sîng C - Zik
1. antenna
2. ocelli (jêr)
3. ocelli (jor)
4. çavê lihevsiwarkirî
5. mêjî (mêjiyî ganglia )
6. prothorax
7. Qapê xwînê yê piştî
8. boriyên zengilok (sode bi spiracle )
9. mesothorax
10. Li bin sîngê
11. baskê pêşî
12. baskê paşî
13. mid-gut (aûik)
14. boriyê piştî (Heart)
15. hêkel
16. hind-gut (rûvî, tortorîk & zotik)
17. zotik
18. coka hêkelê
19. benê rehikê (abdominal ganglia)
20. Malpighian tubes
21. tarsal pads
22. kulaban
23. tarsus
24. lûlaqa zirav
25. femur
26. trochanter
27. fore-gut (crop, gizzard)
28. Koma rehikî ya sîngî
29. coxa
30. Toşpiya xwazeyî
31. Koma rehikî ya binesoriçikî
32. Beşên dêv
.
Zêdetir agahî Dabeşandin, Monocondylia ...
Insecta
Monocondylia
-Archaeognatha - 470
Dicondylia
Apterygota
-Thysanura <200
-Monura
Pterygota
Paleoptera
-Ephemeroptera - 2,500–<3,000
-Odonata - 6,500
Neoptera
-Blattodea – 3,684–4,000
-Coleoptera – 360,000–400,000
-Dermaptera – 1,816
-Diptera – 152,956
-Embioptera – 200–300
-Hemiptera – 50,000-80,000
-Hymenoptera – 115,000
-Lepidoptera – 174,250
-Mantodea – 2,200
-Mecoptera – 481
-Megaloptera – 250–300
-Neuroptera – 5,000
-Notoptera – 30
-Orthoptera – 24,380
-Phasmatodea – 2,500–3,300
-Phthiraptera – 3,000–3,200
-Plecoptera – 2,274
-Psocoptera – 5,500
-Raphidioptera – 210
-Siphonaptera – 2,525
-Strepsiptera – 596
-Thysanoptera – 5,000
-Trichoptera – 12,627
-Zoraptera – 28
Kladograma refên mayî yên buxikan e,[1] bi çend cureyên di her ref de. Baş binêre ku eger Apterygota , Palaeoptera û Exopterygota di refên paraphyletic da bin.
Bigre
Bineçîna Apterygota
Archaeognatha
Thysanura
Monura (fosîl)
Bineçîna Pterygota
Jêreçîna Paleoptera (dibe ku parafîletîk be)
Ephemeroptera
Palaeodictyoptera (fosîl)
Megasecoptera (fosîl)
Archodonata (fosîl)
Diaphanopterodea (fosîl)
Protodonata an Meganisoptera (fosîl)
Protanisoptera (fosîl)
Triadophlebioptera (fosîl)
Protozygoptera an jî Archizygoptera (fosîl)
Odonata - Zencere , moza zêrîn û hwd.
Serekoma Exopterygota (?)
Caloneurodea (fosîl)
Titanoptera (fosîl)
Protorthoptera (fosîl)
Plecoptera
Embioptera
Zoraptera
Dermaptera
Orthoptera - Kulî , cobir û hwd.
Serekoma pêşniyarkirî ya Dictyoptera
Serekoma pêşniyarkirî ya Paraneoptera
Psocoptera - Spiha kitêban
Thysanoptera
Phthiraptera - Spih
Hemiptera - Kêzik
Serekoma Endopterygota
Serekoma pêşniyarkirî ya Mecopteroidea /Antliophora
Mecoptera
Siphonaptera - Kêç
Diptera - Mêş
Protodiptera (fosîl)
Serekoma pêşniyarkirî ya Amphiesmenoptera
Incertae sedis
Glosselytrodea (fosîl)
Miomoptera (fosîl).
Tree of Life Web Project (2002). "Insecta" . Ji orîjînalê di 14 nîsan 2009 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 12 gulan 2009 .