From Wikipedia, the free encyclopedia
Шимал полюс — Шимал джарымтобда Джерни бурулунуууну кёзюнге кёргюзген кегейни башына чыкъгъан нохтады.
Шимал полюс Шимал Бузлауукъ океанны арасындады, алайда теренлик 4000 м. чакълы бирди. Сау джылны Шимал полюсну къатында кючлю кёбджыллыкъ пак бузла дрейф этедиле. Къышны орта температурасы -40 °С, джайда асламысы бла 0 °С.
2007 джылны сентябрында Шимал полюсда эм джукъа буз эсленнгенди. Алимлени айтханларына кёре талай джылдан арктика бузла артына дери эрирге боллукъдула.
Биринчи болуб Шимал полюсха американлы Фредерик Кукну 1908 джылда, эмда Роберт Пирини 1909 джылда экспедициялары джетгенди деген оюм джюрюйдю. Алай а кертида болгъанмыдыла, огъесе джалгъан экспедицияламы болгъандыла белгили тюлдю.
1926 джылда полюсну башы бла дирижабль ётгенди, аны белгили полюсчу Руаль Амундсенни биргесине алыб, Умберто Нобиле джюрютгенди.
1937 джылны майында самолетну болушлугъу бла Шимал полюсну районунда биринчи илму-тинтиу дрейф этген станция орналады. Белгили орус алимни, Папанин Иванны башчылыгъы бла ишлегенди. Алай а ол станция полюсдан 40 километрни бир джанында болгъанды. Биринчи кере полюсну кесине 1948 джылны 23-чю апрелинде башха совет экспедиция джетгенди.
Американ суутюбю къайыкъ SSN-578 1959 джылда полюсну къатында къалкъгъанды, 1962 джылда уа совет атом суутюбю къайыкъда. 1977 джылны 17 апрелинде совет атом бузчачыучу кеме «Арктика» тенгизчиликни тарихинде, суубашы джюзюуде биринчи Шимал Полюсха джетгенди. Шимал полюсха джангыз кеси джетген адам болуб биринчи япон сиягъатчы Наоми Уэмурады.
Шимал полюсну координаты шимал кенгликни 90 градусуду, полюсну узунлугъу джокъду: кертилик бла Шимал полюс къайсы меридианда башланнган нохтады.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.