Консерватизм

Консерватизм (фр. conservatisme, лат. conservo — сакълау) — адетде джюрюген джорукълагъа, тёрелеге, социал эмда дин доктриналагъа таяннган идеологияды. Политикада кърал эмда джамагъат джорукъланы, тёрелени джакълагъан, «радикал» реформалагъа эмда экстремизмге къаршчы тургъан агъымды. Тыш политикада къоркъуусузлукъну бегитиу, аскер кючню хайырланыу, эски джандашлары бла байламны къаты тутууду баш тамалы. Тыш экономика илишкиледе — протекционизм.

Консерватизмде эм уллу къыймат джамагъатда джюрюген адетлеге, тёрелеге эмда аны институтларына бериледи, аны бла бирге джамагъатны айныууна, ашыкъмай, акъыртын болса къаршчы къаралмайды. Консерватизмни эм баш ышаныларына бири революцион тюрлениулени унамауду.

Идеология болуб Француз революцияны заманында къуралгъанды (Эдмунд Бёркню памфлетлери). Экономика эркинликлени излеген либерализмге эмда социал тенгликни излеген социализмге къаршчы турады. Консерватизмге тамал салгъанлагъа Бёркню тышында, француз иезуит Жозеф де Местр (1753-1821) бла австриячы Клеменс Меттерних (1773-1859) саналадыла. Консерватизмни ретроградлыкъдан эмда адетчиликден айырыргъа керекди, бу экиси бютеу джангы тюрлениулеге къайсы шекилде да къаршчы боладыла. Бусагъатдагъы консерватизм (неоконсерватизм) бир-бирде башха политикалыкъ агъымладан эсе джарашыулу, джангыртыулуду дерге боллукъду. Юлгюге АБШ-да Рейганны реформалары бла Уллу Британияда Тэтчерни реформаларын берирге боллукъду.