Браузер
веб-бетлени, веб-документлени ичиндегисин, компьютер файлланы къараргъа джораланнган программа / From Wikipedia, the free encyclopedia
Бра́узер, веб-аулаучу неда веб-браузер (ингил. web browser, МФА: [wɛb ˈbraʊ.zə(ɹ), -zɚ]; — веб-бетлени, веб-документлени ичиндегисин, компьютер файлланы эмда аланы каталогларына къараргъа; веб-къошакъланы джюрютюрге; эмда башха нюзюрлени тындырыргъа джораланнган хайырланыу программа баджарыуду. глобал аулауда, веб-сайтлада, браузерлени излем, джаращдырыу, манипуляция ичиндегисине къарау амал бла хайырланадыла. Бусагъатдагъы тюрлю-тюрлю браузерле файлланы кеслерини, кёб тюрлю графика форматланы (gif, jpeg, png, svg), аудио- и видеоформатланы (mp3, mpeg), текст форматланы (pdf, djvu) эмда башха файлланы туурадан ачаладыла.
Хар къралны браузер байланнган кеси серверлери барды.
Джаратыучуланы арасында конкуренция, информация технологияланы айныуларыны терклешгени ючюн, браузерлени фукнционаллары таймаздан кенгергенлей турады. Тюрлю-тюрлю чыгъарыучуланы браузерлери, айры технология джолла бла этилселе да, бусагъатдагъы браузерлени кёбюсю халкъла арасы стандартланы эмда билгилени джарашдырыуда эм кёргюзюуюнде W3C тыйыншлы кёрген шартлагъа келишедиле. Стандартизация, браузер къаллай технология мадарла бла этилсе да, ахыр хайырланыучугъа тынгылы эсебле берирге болушады. 1990-чы джыллада глобал аулауда къуру текст информацияны къарау адыры болгъан браузер, энди информация къайнакъла бла адамны арасында билгилени джарашдыргъан эмда интерфейсни баджаргъан комплексли хайырланнган программа баджарыу болгъанды. Арт джыллада браузер джаратыучуладан кёбле, браузерни хайырланыучу интерфейсини сенсор экранлы аппарат девайслада хайырланыуда таблыгъын джарашдырыргъа уллу эс бёледиле.
Браузерле кёбюсюне, тёлеусюз джайыладыла. Хайырланыучугъа браузер айры (автоном) къошакъ неда комплексли программа баджарыуну ичинде теджелирге болады. Сёз ючюн, Internet Explorer эмда Microsoft Edge браузерле Microsoft Windows операция системаны ичинде бериледиле; Mozilla Firefox — айры неда Linux дистрибутивни ичинде (сёз ючюн, Ubuntu); Safari — Mac OS X операция системаны ичинде; Google Chrome, Opera и эмда башха браузерле — кеслери башына эмда тюрлю-тюрлю операция системала ючюн вариантлал бла бериледиле.