ಬುದ್ಧಿಮಾಂದ್ಯತೆ
From Wikipedia, the free encyclopedia
ಬುದ್ಧಿಮಾಂದ್ಯತೆ (ಇದನ್ನು "ಬುದ್ಧಿವಂಚಿತ" ಎಂದು ಅರ್ಥೈಸಲಾಗುತ್ತದೆ) ಯೊಂದು ಮಾನಸಿಕ ಸ್ಥಿತಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಗಂಭೀರವಾದ ಕಾಯಿಲೆಯಾಗಿದೆ. ಇದು ಒಂದೇ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿರಬಹುದು, ಅಂದರೆ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಸಂಪೂರ್ಣವಾದ ಮೆದುಳಿನ ಗಾಯದಿಂದ ಉಂಟಾಗಿರುವುದು, ಅಥವಾ ಮುಂದುವರಿಯುವಂತಹುದು, ಅಂದರೆ ದೇಹಕ್ಕೆ ಆಗಿರುವ ಹಾನಿ ಅಥವಾ ರೋಗದ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಅರಿವಿನ ಕಾರ್ಯಕ್ಷಮತೆಯಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ನಿರೀಕ್ಷಿಸಿದ ವೃದ್ಯಾಪ್ಯಕ್ಕಿಂತ ಮೊದಲೇ ಇಳಿತವುಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ವಯಸ್ಕರಲ್ಲಿ ಬುದ್ಧಿ ಮಾಂದ್ಯತೆಯ ಪ್ರಮಾಣ ಹೆಚ್ಚಾಗಿರುವುದು ಹೌದಾದರೂ, ಇದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಪ್ರೌಢಾವಸ್ಥೆಯ ಯಾವುದೇ ಹಂತದಲ್ಲೂ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಆಂಗಿಕ ಮೆದುಳಿನ ರೋಗಲಕ್ಷಣಾವಳಿ ಅಥವಾ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯತೆಯಂತಹ ಚಿಹ್ನೆಗಳು ಮುಪ್ಪಿನವರಿಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ವಯಸ್ಸಿನವರಲ್ಲಿ ಕಾಣುವುದನ್ನು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ವಯಸ್ಸಿಗೆ ತಕ್ಕಂತೆ ವಿವಿಧ ರೀತಿಯ ಹೆಸರುಗಳನ್ನು ನೀಡಲಾಗಿದೆ. 19ನೇ ಶತಮಾನದ ಅಂತ್ಯದ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಬುದ್ಧಿ ಮಾಂದ್ಯತೆ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಚಿಕಿತ್ಸಾ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯಾಯಿತು.[4]
Dementia | |
---|---|
Classification and external resources | |
ICD-10 | F00-F07 |
ICD-9 | 290-294 |
DiseasesDB | 29283 |
MedlinePlus | 000739 |
MeSH | D003704 |
ಬುದ್ಧಿಮಾಂದ್ಯತೆಯೊಂದು ನಿರ್ಧಿಷ್ಟಪಡಿಸಲಾಗದ ಲಕ್ಷಣಾವಳಿಯಾಗಿದ್ದು,(ಚಿಹ್ನೆಹಳು ಮತ್ತು ಕುರುಹುಗಳ ಗುಂಪು) ಜ್ಞಾಪಕಶಕ್ತಿ, ಜಾಗೃತ ಸ್ಥಿತಿ, ಭಾಷೆ ಮತ್ತು ಸಮಸ್ಯೆ ಪರಿಹರಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುವ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಇದು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಇದನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಕನಿಷ್ಠ ಆರು ತಿಂಗಳು ಆದರೂ ಇರಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಅತ್ಯಂತ ಕಡಿಮೆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅದರಲ್ಲೂ ವಾರಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಅರಿವಿನ ನಿಷ್ಕ್ರೀಯತೆಯನ್ನು ಡೆಲಿರಿಯಂ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ.[6] ಎಲ್ಲ ಮಾದರಿಯ ಸಾಮಾನ್ಯ ಅರಿವಿನ ನಿಷ್ಕ್ರೀಯತೆಗಳಲ್ಲಿ ಉನ್ನತಮಟ್ಟದ ಮಾನಸಿಕ ಕಾರ್ಯಕ್ಷಮತೆಗಳು ಮೊದಲು ಪರಿಣಾಮಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗುತ್ತವೆ. ಸ್ಥಿತಿಯ ನಂತರದ ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಕಾಯಿಲೆಯಿಂದ ಬಳಲುತ್ತಿರುವ ವ್ಯಕ್ತಿಯು, ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ದಿಕ್ಕು ತಪ್ಪಿದಂತವನಾಗುತ್ತಾನೆ. (ಆ ವಾರದಲ್ಲಿನ ದಿನ ಯಾವುದು, ತಿಂಗಳಿನ ದಿನ ಅಥವಾ ಯಾವ ವರ್ಷ ಎನ್ನುವುದು ಕೂಡ ಗೊತ್ತಿರುವುದಿಲ್ಲ), ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ (ಅವರು ಎಲ್ಲಿದ್ದಾರೆ ಎನ್ನುವುದ ಗೊತ್ತಿರುವುದಿಲ್ಲ) ಮತ್ತು ವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿ (ತಾನು ಯಾರು ಮತ್ತು ತನ್ನ ಸುತ್ತ ಇರುವ ಇತರರು ಯಾರು ಎನ್ನುವುದು ಗೊತ್ತಿರುವುದಿಲ್ಲ). ಕೆಲ ಹಂತಗಳವರೆಗೆ ಇದಕ್ಕೆ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ನೀಡಬಹುದಾಗಿದೆಯಾದರೂ, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಮುಂದುವರಿಯುತ್ತಿರುವ ಅಥವಾ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ನೀಡಲಾಗದ ಸ್ಥಿತಿಗೆ ಹೋಗುವುದನ್ನು ಬುದ್ಧಿ ಮಾಂದ್ಯತೆ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.[ಸೂಕ್ತ ಉಲ್ಲೇಖನ ಬೇಕು]
ಕಾಯಿಲೆಯ ಕಾರಣದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಬುದ್ಧಿ ಮಾಂದ್ಯತೆಯ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಪೂರ್ವ ಸ್ಥಿತಿಗೆ ತರಬಲ್ಲ ಇಲ್ಲವೆ, ಪೂರ್ವಸ್ಥಿತಿಗೆ ತರಲಾಗದಂತಹ ಎಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ. ಸದ್ಯ ಕಾರಣಗಳಿಂದ ಆಗಿರುವ ಶೇ. 10 ರಷ್ಟು ಬುದ್ಧಿ ಮಾಂದ್ಯತೆಯನ್ನು ಚಿಕಿತ್ಸೆಯ ನೆರವಿನಿಂದ ಪೂರ್ವಸ್ಥಿತಿಗೆ ತರಬಹುದಾಗಿದೆ. ಕಾಯಿಲೆಗೆ ಕಾರಣಗಳು ವಿವಿಧ ರೀತಿಯ ನಿರ್ಧಿಷ್ಟಪಡಿಸಿದ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಅಂಗ ಕಾರ್ಯನಿಷ್ಕ್ರೀಯತೆಗಳಾದ ಉಸಿರಾಟದ ತೊಂದರೆ, ಕಾಮಾಲೆ ಅಥವಾ ನೋವುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ. ಕೆಲವು ದಿನ ಅಥವಾ ವಾರಗಳವರೆಗೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಡೆಲಿರಿಯಂನ ಅಲ್ಪಾವಧಿಯ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ಬುದ್ಧಿ ಮಾಂದ್ಯತೆ ಎಂದು ಗೊಂದಲಕ್ಕೀಡು ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲ ಲಕ್ಷಣಗಳು ಒಂದೇ ರೀತಿಯದ್ದಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಕೆಲ ಬಾರಿ ಡೆಲಿರಿಯಂ, ಸಿಂಪೆಥಿಟಿಕ್ ನರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಅತಿಯಾದ ಚಟುವಟಿಕೆಯಿಂದಾಗಿ ಅಗುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಎಚ್ಚರದಿಂದ ಪರಿಶೀಲಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ.[8] ಮಾನಸಿಕ ಖಿನ್ನತೆ ಮತ್ತು ಬುದ್ಧಿ ವಿಕಲ್ಪದಂತಹ ಕೆಲ ಮಾನಸಿಕ ಕಾಯಿಲೆಗಳು ಕೂಡ ಡೆಲಿರಿಯಂ ಮತ್ತು ಬುದ್ಧಿಮಾಂದ್ಯತೆಯ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಹುಟ್ಟು ಹಾಕುತ್ತವೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಅವುಗಳನ್ನು ವಿಭಜಿಸಿ ನೋಡಲೇಬೇಕು. ಆಲ್ಕೋಹಾಲ್ ನ ಪದೇ ಪದೇ ಉಪಯೋಗ ಮತ್ತು ನಿದ್ರಾಹೀನತೆಯು ರೋಗಿಯನ್ನು ಬುದ್ಧಿ ಮಾಂದ್ಯತೆಯ ಲಕ್ಷಣಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿರುವ ಅರಿವಿನ ಕೊರತೆಗೆ ಅವಧಿಗೆ ಮುನ್ನವೇ ತಳ್ಳಬಹುದು.