ಚಿಕ್ಕಬಳ್ಳಾಪುರ

ಟೆಂಪ್ಲೇಟು:Infobox ಜಿಲ್ಲೆಚಿಕ್ಕಬಳ್ಳಾಪುರ ಕರ್ನಾಟಕದ ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು. ಮುಂಚೆ ಕೋಲಾರ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿನ ಒಂದು ತಾಲೂಕು ಆಗಿದ್ದ ಇದು 23 ಆಗಸ್ಟ್ 2007 ರಂದು, ಗೌರಿಬಿದನೂರು, ಗುಡಿಬಂಡಾ, ಬಾಗೇಪಲ್ಲಿ, ಚಿಕ್ಕಬಳ್ಳಾಪುರ, ಶಿಡ್ಲಘಟ್ಟ ಮತ್ತು ಚಿಂತಾಮಣಿ ತಾಲ್ಲೂಕುಗಳನ್ನು ಹೊಸ ಜಿಲ್ಲೆಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಕರ್ನಾಟಕದ ನಾಲ್ಕನೇ ದೊಡ್ಡ ಜಿಲ್ಲೆ (ವಿಭಜನೆಯ ಮೊದಲು) ಪೂರ್ವ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಕೋಲಾರ ಜಿಲ್ಲೆಯಿಂದ ಕೆತ್ತಲಾಗಿದೆ. ಅಧಿಕೃತ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚು ಮಾತನಾಡುವ ಭಾಷೆ ಕನ್ನಡವಾಗಿದೆ. ೨೦೦೮ ರಲ್ಲಿ ಜಿಲ್ಲಾ ಅಡಳಿತ ಕೇಂದ್ರವಾಯಿತು. ಇಲ್ಲಿಗೆ ಹತ್ತಿರ ಇರುವ ನಂದಿ ದೇವಸ್ಥಾನ ಬಹಳ ಪ್ರಾಚೀನ ದೇವಸ್ಥಾನ. ಇಲ್ಲಿ ಶಿವನ ಲಿಂಗಗಳೆರಡು ಇವೆ. ಗಂಗ, ಕದಂಬರಿಗಿಂತ ಹಳೆಯ ಶಿಲಾಶಾಸನಗಳನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ನಾವು ಕಾಣಬಹುದು. ಆಂಗ್ಲರಲ್ಲಿನ ಪ್ರಮುಖರಾದ ಲಾರ್ಡ ಕಾರ್ನ್ವಾಲಿಸ್ ಸಹ ಇಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ದಿನ ಇದ್ದ ಎನ್ನುವ ಶಾಸನಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಇಲ್ಲಿಗೆ ಸಮೀಪ (೨೫ ಕಿ.ಮಿ.) ಇರುವ ಮಾಕಿರೆಡ್ಡಿಪಲ್ಲಿಯಲ್ಲಿ ಮುತ್ತುರಾಯಸ್ವಾಮಿ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಸಹ ಬಹಳ ಪ್ರಾಚೀನವಾದ ದೇವಸ್ಥಾನ. ಇಲ್ಲಿ ಶ್ರೀರಾಮ ನವಮಿಯ ದಿನ ಪೂಜಾ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳು ನಡೆಯುತ್ತವೆ. ನಂದಿ ಬೆಟ್ಟ ಇಲ್ಲಿಯ ಪ್ರಮುಖ ಗಿರಿಧಾಮ.ಆವಲಬೆಟ್ಟ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಸ್ಥಳ. ಚಿಕ್ಕಬಳ್ಳಾಪುರ ಮೆಣಸಿನಕಾಯಿ ತುಂಬ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿ. ಇಲ್ಲಿನ ರೈತ ಸಮುದಾಯ ಬಹಳ ಪ್ರಗತಿ ಪರ ರೈತರನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.

ಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿನ ಆಕರ್ಷಣೆಗಳು

ಚಿಕ್ಕಬಳ್ಳಾಪುರ ಪಟ್ಟಣದ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲೂ ಹಲವಾರು ಪ್ರಾಕೃತಿಕ, ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮತ್ತು ಮಾನವ ನಿರ್ಮಿತ ಅನೇಕ ಪ್ರೇಕ್ಷಣೀಯ ಸ್ಥಳಗಳು ಇವೆ. ಚಿಕ್ಕಬಳ್ಳಾಪುರ ತಾಲೂಕು ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಬರುವ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ನಂದಿ ಬೆಟ್ಟದಲ್ಲಿರುವ ಭೋಗ ನಂದೀಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಹಲವಾರು ಭಕ್ತರು ಮತ್ತು ಪ್ರವಾಸಿಗರು ಬರುತ್ತಾರೆ. ಅಲ್ಲದೇ ಇಲ್ಲಿರುವ ಯೋಗ ನಂದೀಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೂ ಸಾಕಷ್ಟು ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಭಕ್ತರು ಬರುತ್ತಾರೆ.

ಚಿಕ್ಕಬಳ್ಳಾಪುರ ಪಟ್ಟಣದಿಂದ 12 ಕಿ.ಮೀ. ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ವಿವೇಕಾನಂದ ಜಲಪಾತ ಮಳೆಗಾಲದಲ್ಲಿ ಮೈದುಂಬಿಕೊಂಡು ಹಲವಾರು ಪ್ರವಾಸಿಗರನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತದೆ. ವಿಜಯನಗರ ಕಾಲದ ವಾಸ್ತುಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಾಣಗೊಂಡ ರಂಗಸ್ಥಳದಲ್ಲಿರುವ ಭಗವಾನ್ ವಿಷ್ಣು ದೇವಸ್ಥಾನವಿದೆ. ಕಪ್ಪು ಕಲ್ಲಿನಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷ ಚಿತ್ರಗಳೊಂದಿಗೆ ಕೆತ್ತಲ್ಪಟ್ಟ ಈ ದೇವಸ್ಥಾನವು ವಿಶೇಷವಾಗಿದೆ.

ಚಿಕ್ಕಬಳ್ಳಾಪುರಕ್ಕೆ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿರುವ ಮುದ್ದೇನಹಳ್ಳಿ ಸರ್.ಎಂ.ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯನವರ ಜನ್ಮಸ್ಥಳ. ಇಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯನವರು ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಮನೆಯನ್ನು ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ.

ಚಿತ್ರಾವತಿಯಲ್ಲಿರುವ ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಎಲ್ಲೋಡೆ ಶ್ರೀ ಲಕ್ಷ್ಮೀ ಆದಿನಾರಾಯಣ ದೇವಸ್ಥಾನ ಮತ್ತು ಕಂದಾವರ ಕೆರೆ ಇಲ್ಲಿರುವ ಇನ್ನಿತರ ಸುಂದರ ತಾಣಗಳು.ಆವಲಬೆಟ್ಟ ಗಿರಿಧಾಮ. ಚಿಂತಾಮಣಿಯ ಹತ್ತಿರ ಕಾಣಿಸುವ ಕೈವಾರ ಬೆಟ್ಟ (ಕೈವಾರ ತಾತಯ್ಯನವರು ನೆಲೆಸಿದ್ದ ತಾಣ), ಮತ್ತು ಕೈಲಾಸಗಿರಿ ಬೆಟ್ಟಗಳು ಪ್ರವಾಸಿಗರನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುವ ಸುಂದರ ತಾಣಗಳಾಗಿವೆ.

ಇಲ್ಲಿರುವ ಬೆಟ್ಟಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಹಸಿಗಳು ರಾಕ್ ಕ್ಲೈಂಬಿಂಗ್ ಮೌಂಟೇನಯರಿಂಗ್ ಮುಂತಾದ ಸಾಹಸ ಕ್ರೀಡೆಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಕರ್ನಾಟಕದ ರಾಜಧಾನಿ ಬೆಂಗಳೂರು ಚಿಕ್ಕಬಳ್ಳಾಪುರಕ್ಕೆ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿರುವುದರಿಂದ ರೈಲು ಮತ್ತು ರಸ್ತೆ ಮೂಲಕ ಬರುವ ಪ್ರವಾಸಿಗರಿಗೆ ತುಂಬಾ ಅನುಕೂಲಕರವಾಗಿದೆ.

ಇತಿಹಾಸ :

ಈ ಪಟ್ಟಣದ ಹೆಸರು ಮೂಲತಃ ಚಿನ್ನ ಬಲ್ಲಾಪುರಮ್ ಆಗಿತ್ತು. ತೆಲುಗು ಶಬ್ದದ ಸಣ್ಣ ಪದದಿಂದ ಚಿನ್ನ ಎಂಬ ಪದವು ಸಣ್ಣದಾಗಿದ್ದು, "ಬಲ್ಲಾ" ಎಂದರೆ ಆಹಾರದ ಧಾನ್ಯಗಳನ್ನು ಪರಿಮಾಣ ಮಾಡುವ ಅಳತೆ, ಮತ್ತು "ಪುರಮ್" ಎಂದರೆ "ಪಟ್ಟಣ" ಎಂದ‍‍ರ್ಥ. ಆವತಿ ಮಲ್ಲಬೈರೇಗೌಡ ಅವರ ಪುತ್ರ ಮರಿಗೌಡ ರಾಜನು ಕೋಡಿಮಂಚನಹಳ್ಳಿ ಕಾಡಿನಲ್ಲಿ ಒಂದು ದಿನ ಬೇಟೆಯಾಡುತ್ತಿದ್ದ. ಬೇಟೆಯಾಡುವ ನಾಯಿಗಳ ಮುಂದೆ ಭೀತಿಯಿಲ್ಲದ ಮೊಲವು ನಿಂತಿತ್ತು ಇದನ್ನು ನೋಡಿ, ಆಡಳಿತಗಾರನು ಉತ್ಸಾಹದಿಂದ ಮಗನಿಗೆ ಹೀಗೆಂದು ತಿಳಿಸಿದನು, "ಮೊಲದ ಬಲವು ಪ್ರದೇಶದ ನಾಗರಿಕರ ಶೌರ್ಯದ" ಕಾರಣ. ಹಾಗಾಗಿ ರಾಜನು ವಿಜಯನಗರ ರಾಜರಿಂದ ಅನುಮತಿ ಪಡೆದು ವಿಸ್ತಾರವಾದ ಕೋಟೆಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದನು ಮತ್ತು ಈಗ ಅದು ಚಿಕ್ಕಬಳ್ಳಾಪುರ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಒಂದು ನಗರವನ್ನು ರೂಪಿಸಿದ. ನಂತರ ಮೈಸೂರು ರಾಜ ಬೈಚೇಗೌಡ ಕೋಟೆಯನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಿದನು ಆದರೆ ಚಿಕ್ಕಬಳ್ಳಾಪುರ ನಾಗರಿಕರ ಶೌರ್ಯ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ಮತ್ತು ಮರಾಠರ ಸಹಾಯದಿಂದ ಹಿಂತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಕಾಯಿತು. ಬೈಚೇಗೌಡರ ನಂತರ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಶ್ರೀ ದೊಡ್ಡಾ ಬೈರೆಗೌಡ ಅವರು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಂಡರು . ತದನಂತರ ಮೈಸೂರು ಅರಸರಿಂದ ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡರು. 1762 ರಲ್ಲಿ ಚಿಕ್ಕಪ್ಪನಾಯಕನ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ, ಹೈದರ್ ಅಲಿ ನಗರವನ್ನು 3 ತಿಂಗಳ ಕಾಲ ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡರು. ನಂತರ ಚಿಕ್ಕಪ್ಪನಾಯಕ 5 ಲಕ್ಷ ಪಗೋಡಗಳನ್ನು ಪಾವತಿಸಲು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡರು ಮತ್ತು ನಂತರ ಹೈದರ್ ಅಲಿ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಹಿಂದಕ್ಕೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡರು.ಇದರ ನಂತರ, ಗುಥಿಯ ಮುರಾರಿರಾಯನ ಸಹಾಯದಿಂದ ಚಿಕ್ಕಪ್ಪ ನಾಯಕರು ತಮ್ಮ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಪುನಃಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರು. ಅವರು ಚಿಕ್ಕಪ್ಪ ನಾಯಕ ಜೊತೆಗೆ ನಂದಿ ಬೆಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಅಡಗಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. ತಕ್ಷಣ, ಹೈದರ್ ಅಲಿ ಚಿಕ್ಕಬಳ್ಳಪುರ ಮತ್ತು ಇತರ ಸ್ಥಳಗಳನ್ನು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಂಡು ಚಿಕ್ಕಪ್ಪ ನಾಯಕನನ್ನು ಬಂಧಿಸಿದರು. ನಂತರ ಲಾರ್ಡ್ ಕಾರ್ನ್ ವಾಲಿಸ್ ಮಧ್ಯಪ್ರವೇಶಿಸಿ, ಚಿಕ್ಕಬಳ್ಳಾಪುರವನ್ನು ನಾರಾಯಣಗೌಡಗೆ ಹಸ್ತಾಂತರಿಸಲಾಯಿತು. ಇದನ್ನು ತಿಳಿದುಬಂದ ನಂತರ ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನ್ ಮತ್ತೆ ಚಿಕ್ಕಬಳ್ಳಾಪುರವನ್ನು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಂಡರು. 1791 ರಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷರು ನಂದಿ ಮತ್ತು ಪಟ್ಟಣವನ್ನು ಆಳಲು ನಾರಾಯಣಗೌಡವನ್ನು ಬಿಟ್ಟುಹೋದರು. ಈ ವಿಶ್ವಾಸಘಾತುಕದಿಂದಾಗಿ, ಬ್ರಿಟಿಷರು ಮತ್ತು ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನ್ ನಡುವಿನ ಹೋರಾಟವು ಸಂಭವಿಸಿತು. ನಾರಾಯಣಗೌಡ ಅವರ ಆಡಳಿತವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡರು. ನಂತರ, ಬ್ರಿಟೀಷರು ಟಿಪ್ಪುನನ್ನು ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಸೋಲಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಇದು ಎರಡೂ ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಜೀವ ನಷ್ಟವನ್ನುಂಟುಮಾಡಿತು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಚಿಕ್ಕಬಳ್ಳಾಪುರ ನಾಗರಿಕರು ತಮ್ಮ ಯೋಧ ಹೆಮ್ಮೆಯನ್ನು ನಿಗ್ರಹಿಸಲು ಮತ್ತು ನಿರ್ವಹಿಸಲು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. ನಂತರ ಚಿಕ್ಕಬಳ್ಳಾಪುರ ಮೈಸೂರು ಒಡೆಯರ್ಗಳ ಆಡಳಿತಕ್ಕೆ ಒಳಪಟ್ಟಿತು, ಇವರು ನಂತರ ಕರ್ನಾಟಕವನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಿದರು.

ಜನಸಂಖ್ಯೆ

೨೦೧೧ರ ಜನಗಣತಿಯಂತೆ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಜನಸಂಖ್ಯೆ ೧೨,೫೫,೧೦೪. ಇದರಲ್ಲಿ ಪುರುಷರು ೬,೩೬,೪೩೭ ಹಾಗೂ ಮಹಿಳೆಯರು ೬,೧೮,೬೬೭. ಲಿಂಗಾನುಪಾತ ೯೭೨ ಸಾಂದ್ರತೆ ೨೯೬.ಸಾಕ್ಷರತೆ ಪ್ರಮಾಣ ೬೯.೭೬.

ಜಿಲ್ಲೆಯ ಪ್ರಮುಖ ತಾಲೂಕುಗಳು

1. ಬಾಗೇಪಲ್ಲಿ
2. ಚಿಕ್ಕಬಳ್ಳಾಪುರ
3. ಚಿಂತಾಮಣಿ
4. ಗೌರಿಬಿದನೂರು
5. ಗುಡಿಬಂಡೆ
6. ಶಿಡ್ಲಘಟ್ಟ.

ಚಿಂತಾಮಣಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಪ್ರಮುಖ ವಾಣಿಜ್ಯ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದೆ. ಕೈವಾರ, ಮುರುಗಮಲ್ಲ, ತಾಲೂಕಿನ ಪ್ರಮುಖ ಧಾರ್ಮಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಾಗಿವೆ. ಪ್ರತಿ ಭಾನುವಾರ ಚಿಂತಾಮಣಿ ಸಂತೆಯಲ್ಲಿ ಕೋಟ್ಯಂತರ ವಹಿವಾಟು ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಕೃಷಿ ಉತ್ಪನ್ನಗಳಿಂದ ಹಿಡಿದು ಜಾನುವಾರುಗಳವರೆಗೆ ಭಾರೀ ವಹಿವಾಟು ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ತಾಲೂಕಿನಲ್ಲಿ ಸಾಹಿತ್ಯಪ್ರೇಮ ಅಷ್ಟಾಗಿ ಕಂಡು ಬರದಿದ್ದರೂ ಖ್ಯಾತ ಕವಿ ಬಿ.ಆರ್​. ಲಕ್ಷ್ಮಣರಾವ್ ಚಿಂತಾಮಣಿಯವರಾಗಿರುವುದು ಹೆಮ್ಮೆಯ ಸಂಗತಿ. ಪಟ್ಟಣಕ್ಕೆ ಚಿಂತಾಮಣಿ ಎಂಬ ಆಕರ್ಷಕ ಹೆಸರು ಬಂದಿರುವುದರ ಹಿಂದೆ ಸ್ವಾರಸ್ಯಕರ ಕಥೆಯಿದೆ. ಈ ಪ್ರಾಂತ್ಯ ಹಿಂದೆ ಮರಾಠರ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿತ್ತು. ಆಗಿನ ರಾಜ ಚಿಂತಾಮಣಿರಾವ್​ ಪಟ್ಟಣವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದ. ಹಾಗೆಯೇ ಪಟ್ಟಣಕ್ಕೆ ತುಸು ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ದೊಡ್ಡ ಬೆಟ್ಟಗಳಿಗೆ ಅಂಬಾಜಿ ದುರ್ಗ ಎಂದು ಹೆಸರಿಡಲಾಗಿದೆ. ಈ ಅಂಬಾಜಿ ರಾವ್​ ಸಹ ಮರಾಠ ರಾಜನಾಗಿದ್ದ. ಪಟ್ಟಣದ ಹೃದಯ ಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ವರದಾಂಜನೇಯ ಬೆಟ್ಟ ಊರಿಗೆ ಕಳಶ ಪ್ರಾಯವಾಗಿದೆ.

        "ಚಿಕ್ಕಬಳಾಪುರ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಕನ್ನಡ ಕವಿಗಳು"                 ಯಾದವ ಕವಿ,  ಕುಮುದೇಂದು ಮುನಿ,                                     ಡಾ!! ಎಚ್.ನರಸಿಂಹಯ್ಯ, ಹಂಪನಾಗರಾಜಯ್ಯ, ಚಿ.ಶ್ರೀನಿವಾಸರಾಜು,ತಿರುಮಲೆತಾತಾಚಾರ್ಯಶರ್ಮ,ಕೆ.ನರಸಿಂಹಮೂರ್ತಿ,ಬಿ.ಆರ್.ಲಕ್ಷ್ಮಣರಾವ್,ಎಲ್.ಬಸವರಾಜು,ಗುಡಿಬಂಡೆ ಪೂರ್ಣಿಮ, ಗುಡಿಬಂಡೆ ಎ,ಕೇಶವಯ್ಯ.ನಂದಿ ಗ್ರಾಮದ ಪಾಯಣ್ಣವತ್ರಿ.

ಇದನ್ನೂ ನೋಡಿ

• ಚಿಕ್ಕಬಳ್ಳಾಪುರ (ಲೋಕ ಸಭೆ ಚುನಾವಣಾ ಕ್ಷೇತ್ರ)

ಉಲ್ಲೇಖಗಳು