Қарқаралы уезі

Қарқаралы уезі – Ресей империясы Семей облысының құрамындағы әкімшілік-аумақтық бірлік.

Уез
Қарқаралы уезі
Әкімшілігі
Ел	Ресей империясы
Кіреді	Семей облысы
Әкімшілік орталығы	Қарқаралы
Тарихы мен географиясы
Құрылған уақыты	21 қазан 1868
Таратылған уақыты	17 қаңтар 1928
Жер аумағы	189 210 км²
Тұрғындары
Тұрғыны	171 655 адам (1897)

Уез орталығы — Қарқаралы қаласы.

Тарихы

Уез 1868 жылы 21 қазанда Қарқаралы сыртқы округінен құрылды. Қарқаралы сыртқы округі 1824 жылы Батыс Сібір генерал-губернаторлығының Омбы облысы құрамында құрылды. Қарқаралы уезі 1928 жылы 17 қаңтарда таратылды (1928 жылы 3 қыркүйекте Бүкілресейлік Орталық Атқару Комитетімен бекітілді), ал болыстардан Қарқаралы ауданы мен Сырдария округінің бір бөлігі, Абыралы және Дегелең болыстарынан Абыралы ауданы, Ақсары (бөлігі), Берікқара (бөлігі) — Ақсары ауданын құрды^[1].

Әкімшілік-аумақтық бөлінісі

1893 жылғы Семей облысы болыстарының картасы

1905 жылғы Қарқаралы уездегі қазақ руларының картограммасы

1905 жылғы Қарқаралы уездегі қазақ руларының картограммасы

1900 жылы 22 болыстан тұрды: Абыралы, Ақбота, Ақсары, Ақшатау, Балқаш, Берікқара, Бөрілі, Дағандел, Дегелең, Қотанбұлақ, Кент, Қу, Қызылтау, Мойынты, Нұра, Сарытау, Сарыбұлақ, Темірші, Тоқырауын, Шұбартау, Шу, Едірей^[2].

Қарқаралы уезі келесі станицалар мен болыстардан тұрды:

1. Қарқаралы
2. Қызылтау, (Қояншытағай болысы)
3. Кент,
4. Абыралы,
5. Ақбота,
6. Сарытау,
7. Нұра, (Әлтеке-Сарым болысы)
8. Тоқырауын, (Әлтеке-Сарым болысы)
9. Бөрілі,
10. Едірей,
11. Ақсары,
12. Темірші,
13. Дегелең,
14. Қу,
15. Қотанбұлақ,
16. Батыс Балқаш,
17. Мойынты (Кәрсөн, Керней-Кәрсөн)
18. Шұбартау.^[3]

1926 жылдың 1 қаңтарындағы болыстар:

1. Абыралы болысы
2. Ақсары (орталығы — Карбышевское а.)
3. Бауыр (орталығы — Бөрілі мекені)
4. Берікқара
5. Дегандан
6. Дегелең
7. Қотан-Балқаш (орталығы — Қотанбұлақ мекені)
8. Кедей (орталығы — Тоқырау мекені)
9. Кент
10. Қызылтау
11. Меңдеш (орталығы — Қу мекені)
12. Темірші
13. Шет (орталығы — Мойынты мекені)
14. Шұбартау
15. Едірей
16. Балқаш

Уезд басшылары

Уез басшылары Т.Ф. Нифантьев 1869-1872 Сахновский Михаил Якавлевич 1872-1877 Василий Филиппов 1877-1880 Замятин Евгений Викторович 1881-1884 Вараскин Дмитрий Аедреевич 1884-1894 Киниц Алфред Гвидович 1894-1902 Оссовский Борис Александрович 1902-1906 Каменьщиков Георгий Иванович 1906-1908 Петухов Вячеслав Михайлович 1908-1909 В.В. Волженский 1909-1910 Макаревич Леонид Андреевич 1910-1917

Уездік партия комитетінің жетекшілері Мей Валентин Владиславович 1920 Малашкин Иван Григорьевич 1920-1921 Рязанцев Александр Григорьевич 1921 Зубов Алексей Ильич 1921-1922 Галоко Кузьма Корнилович 1922 Мусин (өзге дерек жоқ) 1922 Айбасов Бірмұхамед? 1923-1925 Бектұрғанов Шаймерден Бейсенбайұлы 1925-1926 Сұлтанғалиев (өзге дерек жоқ)[4][5][6]

Сілтеме

• [1]
• Қарқаралы және Көкпекті сыртқы округтарының саяси және әкімшілік басқару жүйесіндегі аға сұлтандардың рөлі (1824-1868 жж.)
• Қарқаралы
• Михеева Л.В. Қарқаралы округінің құрылу тарихы туралы

Дереккөздер

1. Сапожников В. В., Шишкин Б. К. Қазақстанның әкімшілік-аумақтық бөлінісі туралы анықтама (тамыз 1920 ж. - желтоқсан 1936 ж.) / Базанова Ф. Н. — Алматы: Қазақ КСР ІІМ мұрағат басқармасы, 1959. — 1500 таралым.
2. Шет өңірінің тарихы, Ж. О. Артықбаев, М. С. Жакин, Қарағанды, 1998
3. ШУАҚ тарихи-өлкетану сайты
4. Қарқаралы журналы, №2(40) 2014 жыл.
5. р/с Тегі, аты - Қарқаралы, Қазылық, Жатушы едің жазылып
6. 16 тамыз 2014 жыл — Газет 930 жылғы қарашаның жұлдызынан шыға бастады Аудандық қоғамдық-саяси газет Мұрағатталған 23 ақпанның 2020 жылы.