Хинди тілі — Үндістанның мемлекеттік және негізгі әдеби тілінің бірі. Хинди тілі Үндіеуропа тілдері шоғырының үндіарий тармағына жатады. Хинди тілінде сөйлеушілердің саны 194 млн-дай адам (2002). Солтүстік пен орталық Үндістанның Уттар-Прадеш, Мадхья-Прадеш, Харьяна, Раджастан, Химачал-Прадеш, Бихар штаттары мен Дели одақтас аумағының халқы сөйлейді. Хинди тілі екі диалектілік топқа бөлінеді:
- батыс диалектісіне кхари боли, бангару (немесе хариани), брадж, канауджи, бундели;
- шығыс диалектісіне авадхи, багхели, чхаттисгархи говорлары жатады.
Сөйлесу деңгейінде хинди және урду тілдерінің айырмашылығы жоқ.[1]. Урду тілі араб және парсы тілдерінен кірген сөздердің бар болуымен, және араб алфавитін қолдануымен ерекшеленеді (хиндидің дәстүрлі жазуы - деванагари)
Әдеби тіліне кхари боли диалектісі негіз болған. Фонетикалық ерекшелігі жаңа үнді тілдерінің барлығына ортақ. Дауысты дыбыстар қысқа және созылыңқы, мұрын жолды дыбыстарға ажыратылады. Дауыссыз дыбыстар қатаң және ұяң, тіл арты, тіл ортасы, тісті, ерінді, фарингалды болып, кірме сөздердің айтылуы тіл алды және ерінді деп ажыратылады. Лексикасында санскритизмдер мен неологизмдер мол ұшырасады. Санскриттен тікелей ауысқан сөздер мен санскрит негізінде қалыптасқан жаңа атаулар көп. Хинди тілі морфологиялық құрылымы жағынан жалғамалы тіл болғанымен, флексия элементі де кездеседі. Сөйлемдегі сөздердің орын тәртібі пысықтауыш, бастауыш, толықтауыш, баяндауыш арқылы анықталады. Анықтауыш анықталатын сөздің алдында тұрады. Хинди тілінде деванагари жазуы пайдаланылады. [2]
Сілтемелер
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
