Фарфор

Фарфор - күйіктас (керамика) түрі.

Northern Song Cеладон фарфоры, XX ғасыр, Қытай.

Тарихы

Қыш өнеркәсібі Қытайдағы ең ежелгі қолөнерінің бірі екені бел­гілі. Жүздеген жылдар бойы осы қыш өне­рінің қыр-сырын меңгер­ген Қытай ұсталары ғажайып фарфор бұйымдарын ойлап тапты. Ғалымдар бұл жаңалықты XVІІ ғасырда (Таң дәуірінде 618-907 жылдары) ашылды деп есептеген­мен, Шығыстық Хань дәуірі кезін­де-ақ (25-220 жылдары) фарфор бұйымдарын жасай бастаған. Дегенмен, Таң дәуірінде фарфор жасау технологиясы оның шыңына жетті деп есептеуге болады.

Сун дәуірінде фарфор бұйымы­ның “алтын дәуірі басталады”. Әлем­ге фарфор қаласы деген атағы жайыл­ған Цзянси өлкесінде орна­ласқан Цзиндэчжень қаласынан шыққан фарфордың атағы жер жар­ды. Қазіргі заманға дейін Цзин­дэчжень қаласын­да жасалатын фар­фордың “цинхуа” дейтін түрі осы елдің өзінде де үлкен сұранысқа ие.

Қытай ұсталары көбінесе жылты­ратудың үстінен бәдіздеудің әдісін пайдаланады. Мөлдір емес эмаль бояу­лы бұйымды отқа қойғаннан кей­ін керемет қанық түске ие бола­тын көрінеді. Бұл әдіс ХV ғасырда ой­лап табылған. Фарфорлық бұйым­дарды бәдіздеу өзінің көп қырлы­лы­ғымен, символикалық мәтіндерімен сипат­талмақ.

Соңғы 600 жыл барысында Цзин­дэчженнен шыққан фарфор бұйым­дары Азия, Африка, Еуропа және Америка елдерінің қоғамдық өміріне дендеп енген. “Мин кезін­де ең үздік фарфор Цзиндэчженде жасалған” деп ерте кезде айтылған екен. Содан бері де көп еш нәрсе өзгермеген. Өйткені, бүгінде 600 мың ғана тұрғыны бар атақты қалада оның әрбір ересек тұрғыны фарфор өнеркәсібінде еңбек етеді.

Көптеген елдердің император­лары мен корольдерінің сарай­ларында Цзиндэчженде нәзік талғаммен жа­сал­ған фарфор бұйымдарынан кол­лек­ция жинау даңқ пен мәртебе бо­лып саналып келген десек, мыңдаған жылдар бұрын осы қаланың фар­форлары Орталық және Батыс Азия­ны басып өтетін Жібек жолы бойы­мен және теңіз үстіндегі Фарфор жолымен әлемнің түкпір-түкпіріне тарағаны тағы аян.^[1]

Дереккөздер

1. Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2005 ISBN 9965-26-095-8