Түрікменстандағы президент сайлауы (2022)

2022 жылдың 12 наурыз күні Түрікменстанда кезектен тыс президент сайлауы өткізілді. Сайлау президент Құрбанқұлы Бердімұхамедовтің отставкасымен байланысты жүргізілген.^[1][2]

2017 2029
2022 жылғы Түрікменстандағы президент сайлауы
12 наурыз 2022
	Сердар Бердімұхамедов – Түрікменстан Демократиялық партиясы
	Дауыс			2,452,705
	72,97 %
	Алынған орын			1
	Қыдыр Нұннаев – Партиясыз
	Дауыс			242,685
	11,09 %
	Алынған орын			2
	Ағажан Бекмұратов – Түрікменстан Аграрлық партиясы
	7,22 %
	Алынған орын			3
Түрікменстан президенті
Босатушы			Сайланған
Құрбанқұлы Бердімұхамедов Тәуелсіз			Сердар Бердімұхамедов ТДП
өңдеу

Сайлау үміктерлерінің қатарында Бердімұхамедовтың ұлы Сердар Бердімұхамедов болған. Ол жалпы даусы санының 72.97% жинап, президент болып сайланып, әкесінің ізбасары болды.^[3][4]

Сайлау халықаралық бақылаушылармен еркін және әділ сайлау болып танылмайды.^[5][6]

Жүргізілуі

Ресми деректер бойынша сайлау күні елде 3,460,080 сайлаушы бар.^[3]

Сайлауды ресми деректер бойынша Шанхай Ынтымақтастық Ұйымы, Түркі Мемлекеттерінің Ұйымы, Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы және Ислам ынтымақтастық ұйымының өкілдері бақылады.^[3] Сайлау күні, жоспарланғандай, 12 маусым күні өтті.

Үміткерлер

Сайлауға 9 үміткер қатысты.^[3] Үміктерлер ішінде ірі мемлекеттік қызметте болған үміткердің екеуі ғана бар: ізашар президенттің ұлы Сердар Бердімұхамедов және бұрынғы Мәжіліс депутаты Мақсат Өдешов. Қалған үміткерлер дәрігерлер, әкімдік қызметкерлері немесе педагогтар.

Аты-жөні, жасы және партиясы		Соңғы лауазымы	Тіркелуі	Қосымша ақпарат
Сердар Бердімұхамедов (40) Демократиялық партия		Түрікменстан Министрлер Кабинеті төрағасының орынбасары (2021 бері)	14 ақпан 2022	Түрікменстан Демократиялық партиясының жиналысы Бердімұхамедовты үміткер болып 14 ақпан күні таңдады.[7]
Ағажан Бекмұратов (47)[8] Аграрлық партия		Мары уәлаяты әкімінің орынбасары (2017 бері)[8]	16 ақпан 2022	Түрікменстан Аграрлық партиясының жиналысы Бекмұратовтың үміткерлігін 16 ақпан күні ұсынды[9]
Пархат Бегенджов (40)[10] Демократиялық партия		Лебап уәлаяты қаржы-экономикалық орта кәсіптік мектебінің директоры (2014 бері)[10]	20 ақпан 2022	Лебап уәлаятының бастамашыл тобы ұсынған[11]
Бердімәммет Құрбанов (41)[12] Партиясыз		Түрікменстан Денсаулық сақтау және медицина өнеркәсібі министрлігінің «Аваза» санаторийінің бас дәрігері (2019 бері)[12]	20 ақпан 2022	Балқан уәлаятының бастамашыл тобы ұсынған[11]
Бабамұрат Мередов (41)[13] Өнеркәсіпшілер және кәсіпкерлер партиясы		«Wepaly gurluşyk» шаруашылық қоғамының директоры (2012 бері)[13]	21 ақпан 2022	Өнеркәсіпшілер және кәсіпкерлер партиясы 2022 жылдың 21 ақпанында Бабамұрат Мередовті үміткер ретінде ұсынды[14]
Мақсатмұрат Өвезгелдиев (44)[15] Партиясыз		Ахал уәлаяты Бабадайхан атырабы гигиена және аурулардың таралуының алдын алу бөлімінің бастығы (2018 бері)[15]	21 ақпан 2022	Ахал уәлаятының бастамашыл тобы ұсынған[16]
Әкекелді Сарыев (43)[17] Партиясыз		Түрікменстан Мемлекеттік энергетика институтының «Жаңартылатын энергия ресурстары» ғылыми-өндірістік орталығының директоры (2019 бері)[17]	21 ақпан 2022	Мары уәлаятының бастамашыл тобы ұсынған[16]
Мақсат Өдешов (43)[18] Демократиялық партия		Түрікменстан Демократиялық партиясы Сапармұрат Түрікменбашы аудандық комитетінің төрағасы (2012 бері) Түрікменстан Мәжілісі V-шақырылымының депутаты[18]	22 ақпан 2022	Дашоғыз уәлаятының бастамашыл тобы ұсынған[19]
Қыдыр Нұннаев (45)[20] Партиясыз		Түрікмен мемлекеттік дене шынықтыру және спорт институтының ғылыми жұмыстар жөніндегі проректоры (2014 бері)[20]	22 ақпан 2022	Ашхабадтың бастамашыл тобы ұсынған[19]

Сын

Түрікменстандағы сайлаудың барлығы, соның ішінде 2022 жылғы сайлау да, халықаралық бақылаушылармен демократиялық емес болып танылады.^[5][6][21]

Азаттық радиосы сияқты оппозициялық және шетелдік дереккөздер Бердімұхамедовтар билігін «династиялық» деп сынап,^[21] басшыларды автократтық деп те атайды.^[5]

Нәтижесі

Сайлау күні ресми деректер бойынша сайлаушылардың жалпы 97.17% дауыс берді.^[3] Сайлау нәтижесінде, ресми дерек бойынша, Сердар Бердімұхамедов жалпы 2,452,705 дауыс жинап (72.97%) жеңіске жетіп, елдің президенті болып сайланды.^[3][4]

Үміткер аты-жөні		Партиясы	Дауыс саны	%
	Сердар Бердімұхамедов	Түрікменстан Демократиялық партиясы	2,452,705	72.97
	Қыдыр Нұннаев	Партиясыз	372,525	11.08
	Ағажан Бекмұратов	Түрікменстан Аграрлық партиясы	242,685	7.22
	Бердімәммет Құрбанов	Партиясыз	74,690	2.22
	Пархат Бегенджов	Түрікменстан Демократиялық партиясы	67,770	2.02
	Мақсатмұрат Өвезгелдиев	Партиясыз	38,881	1.16
	Мақсат Өдешов	Түрікменстан Демократиялық партиясы	38,801	1.15
	Әкекелді Сарыев	Партиясыз	36,568	1.09
	Бабамұрат Мередов	Өнеркәсіпшілер және кәсіпкерлер партиясы	36,412	1.08
Жалпы			3,361,037	100.00
Жарамды дауыс саны			3,361,037	99.97
Жарамсыз дауыс саны			1,015	0.03
Жалпы дауыс саны			3,362,052	100.00
Тіркелген сайлаушылар			3,460,080	97.17

Сердар Бердімұхаммедов 2022 жылы 19 наурызда ант беріп, президенттігінің тұңғыш мерзімін бастады.^[3]

Дереккөздер

1. Түрікменстанда 12 наурызда кезектен тыс президент сайлауы өтеді  (қаз.). tengrinews (12 ақпан 2022). Тексерілді, 27 маусым 2023.
2. Сердар Бердімұхамедов Түрікменстан президенті болып сайланды  (қаз.). kazinform (15 наурыз 2022). Тексерілді, 27 маусым 2023.
3. Түрікменстанда өткен президенттік ерте сайлау жайлы  (қаз.). Түрікмен мемлекеттік арнасы TRT (26 наурыз 2022). Тексерілді, 27 маусым 2023.
4. МҰХАДИ, Айнұр Сердар Бердімұхамедов Түркіменстан президенті сайлауында жеңіске жетті  (қаз.). stan.kz (15 наурыз 2022). Тексерілді, 28 маусым 2023.
5. Turkmenistan: Autocrat president's son claims landslide win  (ағыл.). Deutsche Welle (15 March 2022). Тексерілді, 28 маусым 2023.
6. As Expected, Son Of Turkmen Leader Easily Wins Election In Familial Transfer Of Power  (ағыл.). Азаттық радиосы (15 March 2022). Тексерілді, 28 маусым 2023.
7. Berdymukhammedov's Son Nominated As Turkmenistan's Presidential Campaign Kicks Off  (ағыл.). Азаттық радиосы (14 February 2022). Тексерілді, 28 маусым 2023.
8. Türkmenistanyň Prezidenti wezipesine dalaşgär Agajan Bekmyradow  (түрікм.). TURKMENPORTAL (7 наурыз 2022). Тексерілді, 27 маусым 2023.
9. Another candidate has been nominated for the presidency of Turkmenistan – the representative of the Agrarian Party Agadzhan Bekmyradov Wayback Machine мұрағатында (от 16 ақпанның 2022)
10. Türkmenistanyň Prezidenti wezipesine dalaşgär Perhat Begenjow  (түрікм.). TURKMENPORTAL (7 наурыз 2022). Тексерілді, 27 маусым 2023.
11. Balkan we Lebap welaýatlaryndan Türkmenistanyň Prezidenti wezipesine hödürlenen dalaşgärlerler bellige alyndy  (түрікм.). TURKMENPORTAL (19 ақпан 2022). Тексерілді, 28 маусым 2023.
12. Türkmenistanyň Prezidenti wezipesine dalaşgär Berdimämmet Gurbanow  (түрікм.). TURKMENPORTAL (7 наурыз 2022). Тексерілді, 27 маусым 2023.
13. Türkmenistanyň Prezidenti wezipesine dalaşgär Babamyrat Meredow  (түрікм.). TURKMENPORTAL (7 наурыз 2022). Тексерілді, 27 маусым 2023.
14. More Candidates Seen As Loyal To Turkmen President Registered In Election  (ағыл.). Азаттық радиосы (22 February 2022). Тексерілді, 28 маусым 2023.
15. Türkmenistanyň Prezidenti wezipesine dalaşgär Maksatmyrat Öwezgeldiýew  (түрікм.). TURKMENPORTAL (7 наурыз 2022). Тексерілді, 27 маусым 2023.
16. Ahal we Mary welaýatlaryndan Prezidentlige dalaşgärler hödürlenildi  (түрікм.). TURKMENPORTAL (19 ақпан 2022). Тексерілді, 28 маусым 2023.
17. Türkmenistanyň Prezidenti wezipesine dalaşgär Kakageldi Saryýew  (түрікм.). TURKMENPORTAL (7 наурыз 2022). Тексерілді, 27 маусым 2023.
18. Türkmenistanyň Prezidenti wezipesine dalaşgär Maksat Ödeşow  (түрікм.). TURKMENPORTAL (7 наурыз 2022). Тексерілді, 27 маусым 2023.
19. Aşgabadyň we Daşoguzyň raýatlarynyň teklipçi toparlary Prezidentlige dalaşgärini hödürlediler  (түрікм.). TURKMENPORTAL (21 ақпан 2022). Тексерілді, 28 маусым 2023.
20. Türkmenistanyň Prezidenti wezipesine dalaşgär Hydyr Nunnaýew  (түрікм.). TURKMENPORTAL (7 наурыз 2022). Тексерілді, 27 маусым 2023.
21. После провалов «сценариев Каримова и Назарбаева» «Аркадаг» ускорил династический транзит  (орыс.). Азаттық радиосы (20 февраля 2022). Тексерілді, 28 маусым 2023.