Корей жазуы

Корей жазуы — корейлер қолданатын әріпті буын жазуы. Корей жазуы Қытай иероглифтерінен шыққан. Қытай иероглифтерін корей сөздерін таңбалауға қолдану 6–8 ғасырларда басталды. Корей жазуының жүйеге түскен бастапқы нұсқасы 1443 жылы жасалып, 1446 жылы ресми түрде қабылданды.

Бұл бетте корей тіліндегі мәтіні қолданылған. Шығыс Азиялық жазуларды қолдаушының көмегінсіз сіз корей әріптерінің орнына сұрақ белгісін (?) немесе басқа да таңбаларды көруіңіз мүмкін.

Хангыль (чосонгыль, корёгыль)
Түрі:	буындық
Тілдері:	корейше
Шекара:	Корея түбегі
Шығарушы:	Ұлы Седжонның басқауымен, ғалымдар тобы
Кезең:	1446 жылдан бастап
Жазу бағыты:	солдан оңға
Белгілері:	51
Шығу тегі:	брахми гупта сиддхаматрика тибетское Моңғол тіктөртбұрышты жазу
Юникод диапазоны:	U+AC00…U+D7A3 (буындар), U+1100…U+11FF (әріптер)
Корей әліпбиінің алғашқы әрібі (киёк)
Бұл үлгіні: көру • талқылау • өңдеу

Корей жазуы
Хангыль	한글
Маккьюн — Райшауэр	Han'gŭl
Жаңа романизация	Han(-)geul

Қазіргі Корей жазуында 24 графема бар, оның 10-ы дауысты, 14-і дауыссыз дыбыстарды таңбалауға арналған. Әрбір графема дыбыс жазуындағыдай тұтас сөзді емес, дербес буындарды жазуға қолданылады. Әр буынның өз лигатурасы бар. Бұл жазуды кейде «лигатуралы буын жазуы» деп те атайды. Мұнда бір сөзді жазу үшін оның құрамындағы буындарды таңбалайтын лигатуралардың басын біріктіру керек.

Бұрын Корей жазуы жоғарыдан төмен, оңнан солға қарай жазылса, қазір горизонталь бағытта солдан оңға қарай Еуропа дәстүрімен жазылады.^[1]

Дауыстылар (Һольсори; Моүм 홀소리;모음(母音))

Әріп	Қазақша кирил транскрипциясы	Атауы	IPA транскрипциясы	Үлгі
ㅏ	Аa	A (아)	/a/	아 !
ㅑ	Яя, Йа йа	Я, Йа (야)	/ja/	아!, 아야!
ㅓ	ɔ ɔ	Ó (어)	/ʌ/, /ɘ/, /ɔ/	어, 아어 (雅語)
ㅕ	Йɔ йɔ	Йо́ (여)	/jʌ/, /jɘ/, /jɔ/	여아 (女兒), 여야 (與野)
ㅗ	Оо	О (오)	/o/, /w/
ㅛ	Ё ё, Йо йо	Ё, Йо (요)	/jo/
ㅜ	Уу	У (우)	/u/, /w/	아우, 여우, 우어, 우우
ㅠ	Ю ю, Йу йу	Ю ю, Йу йу (유)	/ju/	우유 (牛乳)
ㅡ	Ыы	Ы (으)	/ɯ/
ㅣ	Ии	И (이)	/i, /ɪ/, /ɪj/	아이, 어이, 오이

Дифтонгтар

Әріп	Қазақша кирил транскрипциясы	Атауы	IPA транскрипциясы	Үлгі
ㅐ	Ә ә	Ә (애)	/ɛ/, /æ/
ㅒ	Йә йә	Йә (얘)	/jɛ/, /jæ/
ㅔ	Э э	Э (에)	/e/
ㅖ	Йe йe	Йe (예)	/je/
ㅘ	Уa уa	Уa (와)	/wa/
ㅙ	Уә уә	Уә (왜)	/wɛ/, /wæ/
ㅚ	Уэ уэ	Үэ (외)	/ø/
ㅝ	Уɔ уɔ	Уо́ (워)	/wʌ/, /wɔ/
ㅞ	Уе уе	Уе (웨)	/wе/
ㅟ	Уи уи	Уи (위)	/ɥi/
ㅢ	Ыи ыи	И (의)	/ɰi/

Мұрын жолды дауыстылар

Әріп	Қазақша кирил транскрипциясы	Атауы	IPA транскрипциясы	Үлгі
앙	аң	аң (앙)	/ɛ̃/, /æŋ/
양	яң	яң (양)	/jɛ̃/, /jæŋ/
엉	ɔң	ɔң (엉)	/ɑ̃/
영	йɔң	йɔң (영)	/jɑ̃/
옹	оң	оң (옹)	/ɔ̃/
용	ёң йоң	ёң/йоң (용)	/jɔ̃/
웅	уң	уң (웅)	/uŋ/
융	юң йуң	юң/йуң (융)	/juŋ/
응	Ың ың	Ың (응)	/ɰ̃/
잉	Иң иң	Иң (잉)	/iŋ/

Әріп	Қазақша кирил транскрипциясы	Атауы	IPA транскрипциясы	Үлгі
앵	әң	әң (앵)	//, //
얭	йәң	йәң (얭)	//, //
엥	эң	эң (엥)	/eŋ/
옝	йeң	йeң (옝)	/jeŋ/
왕	уаң	уаң (왕)	/wɛ̃/, /wæŋ/
왱	уәң	уәң (왱)	//, //
욍	уең	уең (욍)	//
웡	уɔң	уɔң (웡)	/wɑ̃/
웽	уэң	уэң (웽)	/wеŋ/
윙	уиң	уиң (윙)	/ɥiŋ/

Дауыссыз дыбыстар (Даьсори; Джaүм / Дзaүм 닿소리;자음 (子音))

Әріп	Қазақша кирил транскрипциясы	Атауы	IPA транскрипциясы	Үлгі
ㄱ	Кк, Гг	Кийок (기역); Киык (기윽)	/g/	가다, 거기, 고기
ㄴ	Нн	Ниын (니은)	/n/	누구, 누나
ㄷ	Тт, Дд	Тигыт (디귿); Тиыт (디읃)	/d/	다그다, 다니다
ㄹ	Рр, Лл	Риыль (리을)	/r/, /l/
ㅁ	Мм	Миым (미음)	/m/
ㅂ	Пп, Бб	Пиып (비읍)	/b/
ㅅ	Шш, Сс	Сиот (시옷); Сиыт (시읏)	/ʃ/, /s/
ㅈ	Дж дж; Дз дз	Джиыт (지읒)	/dʒ/, /d͡z/
ㅊ	Чһ чһ	Чһиыт (치읓)	/tʃ/, /t͡s/
ㅋ	Кһ кһ	Кһиык (키읔)	/kʰ/
ㅌ	Тһ тһ	Тһиыт (티읕)	/tʰ/
ㅍ	Пһ пһ	Пһиып (피읖)	/pʰ/
ㅎ	Һһ	Һиыт (히읗)	/h/
ㅇ	-- / Ңң	Иың (이응)	/ʔ/, /ŋ/

Қосарланған дауыссыз дыбыстар

Әріп	Қазақша кирил транскрипциясы	Атауы	IPA транскрипциясы	Үлгі
ㄲ	Кк кк	Ссаңгийок (쌍기역)	/k/	까다, 끄다
ㄸ	Тт тт	Ссаңдигыт (쌍디귿)	/t/	뜨다, 따라서
ㅃ	Пп пп	Ссаңбиып (쌍비읍)	/p/	뽀뽀, 삐삐, 뼈
ㅆ	Сс сс	Ссаңсиыт (쌍시옷)	/s/	싸다, 쌔다, 쏘가리, 쑤다, 쓰다, 씨
ㅉ	Ц ц	Ссаңчиыт (쌍지읒)	/tɕ/, /ʈʂ/	짜다, 쩌쩌, 쪼다, 쭈그러지다, 찌개

Дереккөздер

1. «Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9

Сыртқы сілтемелер

• Корей жазуы Мұрағатталған 21 сәуірдің 2012 жылы. (анг.)/ (кор.)
• Қазақстандықтарға арналған корей тілінен оқулық шықты