Кеңістік — философия, математика және физика секілді салаларды пайдаланылатын күрделі ұғым. Күнделікті өмірде іс-қимыл алаңы, барлық нәрселерді қамтитын ортақ ыдыс, әлдебір жүйе жай-жапсары сезініп түсініледі. Мысалы ғарышты жиі ғарыштық кеңістік деп атайды.
Математикада «кеңістік» сөзі көптеген күрделі ұғымдарды сиппатуда қолданылады. Дөрекілеп айтса, кеңістік әлдебір қосымша құрылымы бар жиын болып табылады. Осы қосымша құрылымға байланысты кеңістік элементі «нүкте», «вектор», «оқиға» т.б. атануы мүмкін. Кеңістік ішжиыны егер кеңістік құрылымы осы ішжиында дәл сондай құрылым шығарса ол «ішкеңістік» деп аталады (дәл анықтамасы кеңістік түріне байланысты).
- Аффиндық кеңістік
- Банах кеңістігі
- Ықтималдық кеңістік
- Гильберттік кеңістік
- Евклид кеңістігі
- Норма кеңістігі
- Сызықтық кеңістік (векторлық кеңістік )
- Метрикалық кеңістік
- Топологиялық кеңістік
Физикада кеңістік деп біз субьективті түрде барлық физикалық оқиғалар мен нәрселер “ыдысы” деп түсінетін, солардың іс-әрекеттері орын алатын “алаңды” айтады. Физикада жиі көпөлшемді кеңістік – мысалы, күрделі жүйе қалпы бір нүкте арқылы сипатталатын фазалы кеңістік деген ұғым кездеседі. Осындай кеңістіктер — кәдімгі “біздің өмірлік” үшөлшемді кеңістікте есептерді тұжырымдап шығара алу үшін пайдаланатын жәй ғана абстракцииялар. Салыстырмалы теориясында кеңістік - кеңістік-уақыт бүтін жүйесінің бір көрінісі ғана, ал жеке кеңістік, не уақытқа бөлу берілген санақ жүйесіне байланысты. Физиканың көп салаларында физикалық кеңістік қасиеттерінің өзі (өлшемі, шексіздігі және т.б.) затты нәрселердің бар жоғына байланысты емес. Жалпы салыстырмалы теориясында затты денелер кеңістік қасиеттерін өзгертетін болып шықты, дәлірек айтса кеңістік-уақытты өзгертеді - оны «қисайтады». Мысалдар:
- Семантикалық / Мағыналық кеңістік
- Кеңістіктің лингвистикалық формулалары
Фантастикеада (қиял-ғажайып әлемінде) толық сенімді тәржімелері болмайтын «параллель кеңістіктер», «гиперкеңістік», «субкеңістік» ұғымдары кездеседі.
 | Бұл мақалада еш сурет жоқ.
Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
