Оқ–дәрі
From Wikipedia, the free encyclopedia
From Wikipedia, the free encyclopedia
Оқ–дәрі немесе қара оқ-дәрі — снарядтар, патрондар жасауда, сондай-ақ қопару, жару жұмыстарында қолданылатын жарылғыш заттек.
Оқ–дәрінің бастапқы және негізгі құрамдастары — күкірт, ағаш көмір және калий нитраты (селитра). Күкірт пен ағаш көмір отын ретінде, ал селитра тотықтырғаш міндетін атқарады[1][2]. Оқ–дәрі әскрери ісінде снарядтар мен патрондар үшін, құрылыста жарылғыш зат ретінде және пиротехникада қолданылады.
Оқ–дәрі жарылған кездегі температура 427-464 °C–қа дейін барады (801-867 °F). рН 6,0-8,0.ерімейтін материал[3].
Оқ–дәрі әсері — ұрыста қолдану кезіндегі оқ-дәрінің шығаратын тиімділігі. Оқ–дәрі әсері — жандырғыш, кумулятивті, жарықшақты, екпінді, фугасты (негізгі оқ-дәрілер), жарықтандырғыш, белгі беруші, кедергі типтес және басқалар (арнайы тағайындалған оқ-дәрілер) болып бөлінеді.
Алғашқы рет оқ-дәрі 9 ғ–да Қытайда шығарылған деп есептеледі[4][5]. Қытайдан Таяу Шығысқа, Отра Азияға тарап, еӊ соӊынан Еуропаға жеткен. Еуропалықтардыӊ жазбаларындағы оқ-дәрі туралы алғашқы мәлімет 13 ғ. ағылшын философ Роджер Бэконныӊ еӊбектерінде табылған.
XIX ғ–дыӊ ортасына дейін, яғни 500 жылдай, оқ-дәрі адамзаттыӊ ойлап тапқан жалғыз жарылғыш заттегі болып келген. Тек қана 1890-шы жылдары оқ-дәрініӊ орнын жетілген жарылғыш заттар, мысалы, түтінсіз оқ-дәрісініӊ түрлері шыға бастады. Қазіргі таӊда қара оқ-дәрі көбіне пиротехникада, әуесқой аӊшылардыӊ мылтықтарында, әскери ісінде тек қана кейбір ату жарақаттарында қолданылады.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
