Кембрий кезеңі
From Wikipedia, the free encyclopedia
Кембрий (лат. Cambrіa) – Жердің геология тарихындағы палеозой эрасының бірінші кезеңі және сол кезеңде түзілген жыныстар қабатының жүйесі. Кембрий кезеңінің радиометриялық әдіспен анықталған ұзақтығы 65 млн. жыл. Ол бұдан 570 млн. жыл бұрын протерозойдан кейін басталып ордовик кезеңіне дейін созылған. Кембрий кезеңіне жататын тау жыныстары жүйесін алғаш рет 1835 ж. ағылшын ғалымы А.Седжвик ашып сипаттаған. Ол кембрий кезеңін үшке бөлген – төменгі кембрий, ортаңғы кембрий және жоғ. кембрий Ч.Лайелдің ұсынысымен кембрий 1888 ж. Халықараралық геологиялық конгресте геохронологиялық шкаланың бөлігі ретінде бекітілді. Кембрий тау жыныстары мен фаунасы Жер шарының барлық құрлықтарында ашылып сипатталған. 20 ғасырдың ортасында кембрий қимасын және фаунасын Х.Пандери, Балтық жағалауы елдері және Санкт-Петербург облысынданда Д.Б. Шмидт, Шығыс Сібірде Э.В. Толь зерттеп сипаттады. Орталық Қазақстанда кембрий кезеңінің стратиграфиясын жіктеуде Н.К. Кассин, Р.А. Борукаев, Н.К. Ившин, т.б. ғалымдар үлкен үлес қосты. В.Н. Вебер, П.Л. Безруков, И.И. Машкара, Н.М. Салов, С.Г. Анкинович, Ғ.Қ. Ерғалиев, т.б. ғалымдар кембрийдің стратиграфиясын, биостратиграфиясын және палеонтологиясын ярустарға, белдемдерге бөліп зерттеді.
Кембрий кезеңі 542—488.3 млн ж. бұрын | |
[[Image:|240px]] | |
Кезең бойы атмосферадағы O2 орташа есесі | шам. 12.5 % көлемі[1] (заманауи деңгейден 63 %) |
Кезең бойы атмосферадағы CO2 орташа есесі | шам. 4500 ppm[2] (индустрияландыру алдындағы деңгейден 16 рет көп) |
Кезең бойы жер бетінің орташа қызымы | шам. 21°C [3] (заманауи деңгейден 7°C жоғары) |
Key events in the Cambrian Осы үлгіні: көру · талқылау · өңдеу -545 — – -540 — – -535 — – -530 — – -525 — – -520 — – -515 — – -510 — – -505 — – -500 — – -495 — – -490 — – Ediacaran Nemakit- Daldynian Tommotian Atdabanian Botomian Toyonian Middle Cambrian Furongian Ordovician ← Orsten Fauna ← Burgess Shale ← Sirius Passet Fauna[4] ← Chengjiang Fauna ← First Trilobites ← First Arthropod trace fossils a m b r i a n ← and Echinoderms Neoproterozoic
An approximate timescale of key Cambrian events. The Cambrian explosion took place during the lower Cambrian, but its duration is poorly defined. Axis scale: millions of years ago. |