From Wikipedia, the free encyclopedia
Алдамшы көріністер, иллюзия (лат. іllusіo — алдаймын, мазақтаймын, келекелеймін) —
Қимыл-қозғалыста да Алдамшы көріністер көп кездеседі. Олар:
Негізінен иллюзияларды галлюцинациялардан ажырата білу керек. Галлюцинациялардың туындауы сыртқы бейненің қандай да бір мүшесі жетіспегендіктен пайда болады. Көрерменді иллюзиялар өзінің сипаты және өлшемі, мағынасы бойынша әр түрлі болып келеді.
Иллюзияның бұл түрі жалпы бір заңмен түсіндіріледіғ яғни бүтіндей затты қабылдауы меңгерудің ерекшелігіне сипатталады. Дөңгелекті иллюзия контраст заңы бойынша түсіндіріледі, яғни затты үлкен не кіші зат қоршауына байланысты өлшемінің үлкен не кіші болып көрінуі.
Иллюзияның бұл түрі өзінің ерекшелігін қабылдау заңында өзінің шешімін табады.
Мұнда қашықтықтың бағалануы бойынша жүргізілген қабылдау заңымен түсіндіріледі.
Иллюзияның бұл түрі тұрақты және заңды болып келеді. Мысалы, сәулет жобаларының өзінде есептеу нәтижесінде көруге болады. Иллюзиялардың мүмкін болатын түсіндірмесі. Бізге көрініп тұрған объектінің өлшемі тек қана бұрышты өлшем бойынша немесе оның физикалықөлшемі бойынша ғана анықталуы мүмкін. Бұл екі түсінік адам қабылдауының көзқарасына байланысты болады. Бұл заңдылықты басқаларына қарағанда айқынырақ ажыратып берген Эммерт болып табылады. Әлі күнге дейін нақты дәлелдемелер жоқ. Мысалға, бізден қашық орналасқан бұлттар кіші болып, ал біздің жоғары жағымызда орналасқан бұлттар үлкен және жақын болып көрінеді. Қашықтық теориясын алғаш Клеомед сипаттап өткен. Көру иллюзиясын ереже бойынша фигуралардың нақты өлшемдерін жақындату үшін қолданған. Иллюзияны киімдерде көп қолданған. Қазіргі уақытта адамның фигурасы өзгеріссіз қалып, тек қана киімдердің көмегімен тек қана көрермен бейнесін өзгертуге тырысқан. Киімді модельдеу үшін көру иллюзиясын қарастырайық:
1. Кеңістік толтырылған иллюзия. Кей жағдайда костюмнің детальдарымен толтыруда кеңістік көп сияқты болып көрінеді. 2. Доғал бұрыштың артық бағалануының иллюзиясы. Доғал бұрыштардың арасындағы ара қашықтық үлкен болып көрінеді. 3. Контраст иллюзиясы. Үлкен заттың жанында кіші зат үлкен болып көрінеді, ал керісіншісінде басқаша. 4. Теңестіру иллюзиясы. Әр түрлі түстегі жіптерді бір түсті матаға орналастыруда бастапқы екі түсті жіптердің өлшемдері әр түрлі болып көрінеді. 5. Ассимиляция иллюзиясы. Егер де сызықтар, өлшемдер, формалар қайталанатын болса, бірігіп кеткендей болады. 6. Үш өлшемді кеңістіктің иллюзиясы. Көру иллюзиясы- көру нәтижесінде қабылдаудың жүйелік қателігі. Көбінесе қабылдау бойынша кеңістікті кең түрде қабылдау үшін қолданылады.
Техниканың дамуына байланысты соңғы он жылдың ішінде топтаудың нәтижесінде иллюзияларды тағы да басқа түрлерге бөліп қарастырады. Геометриялық иллюзия- Мюллер-Лиердің иллюзиясы деп аталады. Ағымды сурет екі бірдей горизонталь бөліктердің әр түрлі ориентациялы қысқа бөліктермен қосылуынан тұрады. Стрелкалы сызықтарды қарастырғандай. Бинокулярлы иллюзияларө ол бинокулярлы көру механизмінің жұмыс істеуімен сәйкес келеді. Мысалы, жұдырықты беттіңнен 30-40см қашықтықта ұстап, сұқ саусағыңды горизонталь түрінде орналастырып екеуін жақындататын болсаң, одан кейін саусақтардан тыс алысқа қарасаң бинокулярлы көру иллюзиясын бақылауға болады. Иллюзорлы трансформация. Кубтың орналасуында оның алдыңғы және соңғы табандарының орын ауыстыруы байқалатындай болады. Динамикалық иллюзия. Егер де адам қозғалатын денеге ұзақ қарайтын болып сол объект кездейсоқ тоқтайтын болса, адамға объект тоқтағаннан кейін кері қарайй айналғандай болып көрінеді. Көбінесе иллюзияға толы суреттерді бір көзбен көргенде ол анығырақ көрінетіндей кейіпте болады. Сонымен қорытындылай келе иллюзиялар дегеніміз сыртқы бейнені ерекше бір көріністе қабылдау, яғни озінің көрінісінен басқаша елестету. Олардың көп түрлілігіне қарамастан қазіргі уақытқа дейін қолданыста жүзеге асырып жүрген кездеседі. Оны баяндаманың басында қарастырып өткендей іс жүзінде тағы да қайталап өтеміз
Қазақ энциклопедиясы
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.