Shıǵıs Timor
From Wikipedia, the free encyclopedia
Shıǵıs Timor yaki Shıǵıs Timor Demokratiyalıq Respublikası — Timor atawınıń shıǵıs bólegin, sonıń menen birge, sol atawdıń batıs yarımındaǵı kishi eksklavtı (Okusi-Ambeno wálayatı) hám Atauru (arqada) hám Jaku (shıǵısta) kishkene atawların iyelegen Qubla-Shıǵıs Aziyadaǵı mámleket. BMSh terminologiyasında Timor-Leshti, al geyde Timor-Leste transliteraciyası da ushırasadı.
| |||||
Shıǵıs Timor dúnya kartasında | |||||
Paytaxtı | Dili | ||||
Prezidenti | José Ramos-Horta | ||||
Rásmiy til(ler)i | tetum hám portugal | ||||
Gimni | Pátria | ||||
Jer maydanı | 15 007 km² | ||||
Xalqınıń sanı – adam/km² |
1 291 358 85,3/km² | ||||
Ǵáresizlik kúni | 20-may 2002-jıl | ||||
Pul birligi | sentavo | ||||
Waqıt poyası | +9 | ||||
Telefon kodı | +670 | ||||
Internet domeni | .tl |
Mámleket XVI ásirde Portugaliya imperiyası tárepinen koloniya etilgen hám dekolonizaciyadan aldın Portugal Timorı atı menen belgili bolǵan. 1975-jıldıń aqırında Shıǵıs Timor óz ǵárezsizligin járiyaladı, lekin sol jıldıń aqırında Indoneziya tárepinen basıp alındı hám keyingi jılı Indoneziyanıń 27-sanlı wálayatı dep daǵaza etildi.
1999-jılda Birlesken Milletler Shólkemi tárepinen qollap-quwatlanǵan xalıqlardıń óz táǵdirin ózi belgilew aktınan keyin, Indoneziya húkimeti aymaq ústinen qadaǵalawdı joǵalttı hám 2002-jıl 20-mayda Shıǵıs Timor XXI ásirdegi dúnyadaǵı birinshi jańa suverenli mámleketke aylandı. Ǵárezsizlikke erisken mámleket Birlesken Milletler Shólkemi hám Portugal tilinde sóylesiwshi mámleketler jámiyetshiligine aǵza boldı. 2011-jılda mámleket Qubla-Shıǵıs Aziya mámleketleri Associaciyasına qosılıw haqqında óz qálewin bildirip, shólkemniń on birinshi aǵzası bolıw ushın arza tapsırdı.
Shıǵıs Timor Qubla-Shıǵıs Aziyadaǵı xalqı tiykarınan xristianlardan ibarat bolǵan eki mámlekettiń biri (jáne biri Filippin).