Qaraózek rayonı

Qaraózek rayonı — Qaraqalpaqstan Respublikasınıń arqa tárepinde jaylasqan rayon. Arqada Moynaq rayonı, batısta Shımbay, Kegeyli, Nókis rayonları, qubla-shıǵısta Ámiwdárya, Beruniy rayonları, qubla-batısta Nókis qalası, shıǵısta Taxtakópir rayonı menen shegaralasadı. Maydanı 5,89 mıń km². Xalqı 53,2 mıńnan aslam (2021-jıl sentyabr).

Qaraózek rayonı
43°1′34″N 60°0′54″E
Aymaq túri	rayon
Mámleket	Ózbekstan
Respublika	Qaraqalpaqstan
Ishki bóliniwi	4 MPJ, 8 APJ
Hákimiyat
• Hákim	Uzaqbergen Utambetov
Dúzilgen waqtı	1928-jıl
Xalıq sanı	53 200 adam
Milliy quramı	qaraqalpaqlar
Konfessiyalıq quramı	musılmanlar
Rásmiy tili	qaraqalpaq tili
Etnoxoronim	qaraózekli, qaraózekliler
Waqıt zonası	UTC+5
Avtomobil kodı	95
Qaraózek rayonı

Tariyxı

Qaraózek rayonı 1928-jılı dúzilgen. 1959-jılı mart ayında Taxtakópir rayonına qosıp jiberilgen. 1975-jılı 26-noyabrde qayta dúzilgen. Zayır posyolkası qaptalınan aǵıp ótetuǵın ózektiń boyınan rayon orayın salıw jobalastırılǵan hám rayon usı ózektiń atı menen Qaraózek dep atalǵan. 1957-jıldıń avgust hám sentyabr aylarında Qaraózek rayonı aymaǵınan mayda Kalinin (házirgi S. Kamalov APJ), Moskva (házirgi Berdaq APJ), 1964-jılı Mádeniyat hám Qaraózek, 1975-jılı Kegeyli rayonındaǵı Qaraqalpaqstannıń 40 jıllıǵı (házirgi Qoybaǵ APJ) sovxozları jańadan shólkemlestirildi hám rayon aymaǵına biriktirildi. Qaraózekden Nókis qalasına shekemgi aralıq 81 km.

Aymaqları

Qaraózek rayonında 1 qala, 4 MPJ (mákan puxaralar jıyını), 8 APJ (awıl puqaralar jıyını) bar.

Rayon orayı — Qaraózek qalası.

Mákan puxaralar jıyınları: 1) Esim MPJ 2) Ǵárezsizlik MPJ 3) Ata-mákan MPJ 4) Qutlı-mákan MPJ

Awıl puqaralar jıyınları: 1) Madeniyat APJ 2) Berdaq APJ 3) Esimózek APJ 4) Quralpa APJ 5) Qoybaq APJ 6) S.Kamalov APJ 7) Qaraózek APJ 8) A.Dosnazarov APJ

Tábiyatı hám klimatı

Jer júzesi tegislik. Rayonnıń arqa-shıǵıs bólegin Beltaw qırlarınıń qumlıqları, qubla jaǵında úlken aymaqtı Tasquduq qumlıqları hám Sultan Uways taw dizbegi iyelegen. Qaraózek rayonınıń klimatı keskin kontinental esaplanadı. Qısı suwıq, jazı qurǵaq ıssı. Yanvar ayınıń ortasha temparaturası -10 gradus átirapında boladı, al iyul ayında bolsa +40 gradus átirapında. Jıllıq jawın-shashınnınń muǵdarı 115 mm átirapında. Jawın jawıw muǵdarı kóbinese báhár hám gúz máwsimine tuwrı keledi.

Ekonomikası hám arxitekturası

Rayon ekonomikasınıń úken bólimin diyqanshılıq hám sharwashılıq quraydı. Rayonda paxta tazalaw, gerbish zavodları, qurılıs shólkemleri, 2 avtokárxana, MTP, sawda dúkanları, mádeniy hám turmıslıq xızmetlerdi kórsetiw shaqapshaları bar. Kishi biznes kárxanaları, mikrofirmalar xızmet kórsetedi. Rayonda 33 ulıwma orta bilim mektebi, 1 jas óspirimler sport mektebi, júziw sportı sarayı, balalar muzıka mektebi, 2 kásiplik texnikumları, mádeniyat úyi hám kitapxanalar bar. Rayonda restoranlar, kafeler, dem alıw orınları, oraylıq emlewxana, poliklinika, dárixana hám basqa medicinalıq shaqapshalar, oraylıq bazar hám xalıqqa xızmet kórsetiw orınları bar. Qaraózek rayonınan eń aǵla mekteplerinen 16-mektep, 1-mektep, 2-mektep hám 28-mekteplerdi atap ótiw orınlı. Jáne de Qaraózekten Nókis qalasına shekem avtobus hám jónelisli taksiler qatnaydı. Rayonda hásiretli ana háykeli, 2 fontan, hám 2 futbol stadionları bar.

Qaraózekshiler

Qaraózek rayonınan mámleketlik ǵayratker Allayar Dosnazarov, ilimpazlardan akademik Sabır Kamalov, tariyxshı Ǵayratdin Xojaniyazov, shayırlardan Tólepbergen Mátmuratov, Tolıbay Qabulov, jazıwshı Sarigúl Baxadırova, qosıqshılardan Qaraqalpaqstan xalıq artisti Ótebay Temirxanov, jas talant iyelerinen Baxadır Razımbetov, palwanlardan Ernazar shoyınshı menen Ómirbek Aytimovlar jetilisip shıqqan.

Qosımsha maǵlıwmat

Bul maǵlıwmatlar Qaraózek rayonı gazetası bolǵan "Miynet bayraǵı" gazetasınan alındı.