Derek kodı
From Wikipedia, the free encyclopedia
Derek kodı yamasa ápiwayı kod, programma kodı (ingl. source code., рус. исходный код) − bul adam oqıy alatuǵın hár qanday programmalastırıw tilindegi yamasa belgilew tilindegi kompyuter programmasınıń teksti. Baǵdarlamashı programma dúziw ushın kod jazadı. Mine usı kod derek kodı dep ataladı.
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Hello_world_c.svg/640px-Hello_world_c.svg.png)
Kompyuter tek mashinalıq kodtı túsinetuǵınlıqtan, kompyuterden paydalanıw ushın programma tekstin awdarıw kerek hám bar texnologiyaǵa baylanıslı hár túrli usıllar menen ámelge asırılıwı múmkin. Derek kodı kompilyator yamasa assembler tikkeley orınlanatuǵın mashinalıq kodqa túrlendiriwi múmkin. Yamasa derek kodın interpretatordıń mashinalıq kodı arqalı derek kod penen belgilengen háreketlerdi orınlaytuǵın awdarmashı arqalı mashinalıq kodqa túrlendiriwsiz qayta islewge boladı. Basqa texnologiya (yaǵnıy bayt kod) derek kodtı jiyi adam oqıy almaytuǵın edi, biraq mashinalıq kod emes aralıq formaǵa túrlendiriw arqalı eki mexanizmdi de biriktiredi hám interpretator arqalı formanı orınlaydı.
Kóplegen tiller kommentariyalarǵa imkaniyat beredi. Baǵdarlamashı ózi ushın hám kodtı oqıytuǵın basqa baǵdarlamashılar ushın derek kodın hújjetlestiriw ushın kommentariyalar qosa aladı. Kommentariyalardı mashınalıq kodta kórsetiw múmkin emes. Sonlıqtan kompilyator, interpretatorlar h.t.b. usıǵan uqsaslar itibarǵa alınbaydı.
Kóbinese ámeliy programmalıq támiyattıń (ingl. application software) derek kodı kópshilikke járiyalanbaydı yamasa hámmege ashıq bolmaydı, óytkeni islep shıǵarıwshı óziniń Intellektual menshikli múlkin qorǵaǵısı keledi. Biraq eger derek kodı ashıq bolsa (ashıq kodlı), ol programmanı qálegen adam izertlegisi yamasa ózgertkisi keletuǵın paydalanıwshıǵa, baǵdarlamashıǵa yamasa sistemalı administratorǵa paydalı bolıwı múmkin.