საქართველოს უზენაესი საბჭოს არჩევნები

საქართველოს უზენაესი საბჭოს არჩევნები — საქართველოს სსრ-ში ჩატარებული პირველი და ერთადერთი მრავალპარტიული, თავისუფალი და დემოკრატიული არჩევნები. არჩევნების შედეგად არჩეულმა უზენაესმა საბჭომ აღადგინა საქართველოს დამოუკიდებლობა 1991 წლის 9 აპრილს.

‹   1992 ›
საქართველოს საკანონმდებლო ორგანოს არჩევნები
28 ოქტომბერი 1990
პარტია		მრგვალი მაგიდა - თავისუფალი საქართველო	საქართველოს სსრ-ის კომუნისტური პარტია
პროცენტი		54%	29,6%
მმართველი პარტია			არჩეული პარტია
საქართველოს კომუნისტური პარტია			მრგვალი მაგიდა - თავისუფალი საქართველო

წინაპირობები

არჩევნები უნდა ჩატარებულიყო მარტში. 1990 წლის 11-13 მარტს თბილისში, ფილარმონიის დიდ საკონცერტო დარბაზში ჩატარდა ეროვნული ძალების კონფერენცია, რომელმაც ბოიკოტი გამოუცხადა ოფიციალურ არჩევნებს. ხელისუფლება იძულებული გახდა არჩევნები გადაედო შემოდგომაზე. ამის შემდეგ მოხდა განხეთქილება საქართველოს ეროვნულ-განმათავისუფლებელ მოძრაობაში, რომელიც დაიყო ზვიად გამსახურდიასა და გიორგი ჭანტურიას მომხრეებად. ჭანტურიას ირგვლივ გაერთიანებულმა ძალებმა სექტემბერში ჩაატარეს ალტერნატიული არჩევნები, რომელშიც 6 ბლოკი მონაწილეობდა, მაგრამ კენჭისყრის სამი რაუნდის შემდეგ ამომრჩევლების მხოლოდ 50,8%-მა მიიღო მონაწილეობა.

არჩევნები

გამსახურდიას ირგვლივ გაერთიანებულმა ძალებმა შექმნეს საარჩევნო ბლოკი „მრგვალი მაგიდა - თავისუფალი საქართველო“ და მოემზადნენ შემოდგომის არჩევნებში მონაწილეობის მისაღებად. პარტიები რეგისტრაციას გადიოდნენ 32-წევრიან ცენტრალურ საარჩევნო კომისიაში. საარჩევნო კომისიაშ ოპოზციური ორგანიზაციების წარმომადგენლები რაოდენობრივად აღემატებოდნენ მმართველი კომუნისტური პარტიის წარმომადგენლებს. არჩევნების მონიტორინგს აწარმოებდა 40-მდე საერთაშორისო დამკვირვებელი. არჩევნებში 11 სუბიექტი მონაწილეობდა, აქედან 6 პარტია და 5 ბლოკი. არჩევნებში მონაწილეობის უფლება არ ჰქონდათ საბჭოთა შეიარაღებული ძალებში მომსახურე პირებს, ასევე რეგიონულ პარტიებს, ამის გამო აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის პარტიებმა „აიდგილარამ“ და „ადამონ ნიხასმა“ ბოიკოტი გამოუცხადეს არჩევნებს. არჩევნები ჩატარდა პარტიულ-პროპორციული (125 მანდატი) და ერთმანდატიანი მაჟორიტარული (125 მანდატი) შერეული საარჩევნო სისტემით. უზენაესი საბჭო აირჩეოდა 5 წლის ვადით. დაწესებული იყო 4%-იანი ბარიერი.

წინასაარჩევნო გარემო

წინასაარჩევნო პერიოდში ჩამოყალიბდა 5 საარჩევნო ბლოკი:

• „მრგვალი მაგიდა-თავისუფალი საქართველო“ (საქართველოს ჰელსინკის კავშირი-ეროვნული აღორძინება, სრულიად საქართველოს წმინდა ილია მართლის საზოგადოება, სრულიად საქართველოს მერაბ კოსტავას საზოგადოება, ქართველ ტრადიციონალისტთა კავშირი, საქართველოს ეროვნული ფრონტი-რადიკალური კავშირი, საქართველოს ეროვნულ-ლიბერალური კავშირი, საქართველოს ეროვნულ-ქრისტიანული პარტია);
• „თანხმობა, მშვიდობა, აღორძინება“( საქართველოს ეროვნული თანხმობისა და აღორძინების კავშირი, სრულიად საქართველოს მშვიდობის და თავისუფლების პარტია);
• „თავისუფლება“ (საქართველოს რესპუბლიკურ-ფედერალური პარტია, საქართველოს ლიბერალურ-დემოკრატიული ეროვნული პარტია, საქართველოს მწვანეთა პარტია, საქართველოს ეროვნული თანხმობის ასოციაცია, საქართველოს ქრისტიანულ-დემოკრატიული კავშირი);
• „დემოკრატიული საქართველო“ (ილია ჭავჭავაძის საზოგადოება, საქართველოს რესპუბლიკური პარტია, საქართველოს თავისუფალ დემოკრატთა კავშირი, ივანე ჯავახიშვილის საზოგადოება, არჩილ ჯორჯაძის საზოგადოება, საქართველოს დემოკრატიული სახალხო ფრონტი, საქართველოს დემოგრაფიული საზოგადოების ეროვნული პარტია);
• „განთავისუფლება და ეკონომიკური აღორძინება“ (საქართველოს კონსტიტუციურ-დემოკრატიული პარტია, საქართველოს პროგრესულ-დემოკრატიული პარტია, საქართველოს შრომის პარტია).

შედეგები

ამომრჩეველთა საერთო რაოდენობა იყო 3 444 002 ადამიანი, აქედან მონაწილეობა მიიღო 2 406 742 ადამიანმა, ანუ ამომრჩეველთა 69,88%-მა. მიუხედავად ამისა, დაბალი იყო არჩევნებში მონაწილეობა აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის ავტონომიებში. მაგ. ქალაქ ცხინვალში ამომრჩევლების მხოლოდ 1,7%-მა მიიღო კენჭისყრაში მონაწილეობა. არჩევნებში მოულოდნელი გამარჯვება მოიპოვა ზვიად გამსახურდიას ბლოკმა „მრგვალი მაგიდა“

კანდიდატი	ხმების რაოდენობა %	მიღებული მანდატების რაოდენობა (მ.შ. პარტიული სიით)
მრგვალი მაგიდა - თავისუფალი საქართველო	54%	155 (81)
საქართველოს სსრ-ის კომუნისტური პარტია	29,6%	64
საქართველოს სახალხო ფრონტი		12
დემოკრატიული საქართველო		4
სრულიად საქართველოს რუსთაველის საზოგადოება		1
განთავისუფლება და ეკონომიკური აღორძინება		1
დამოუკიდებელი კანდიდატები		9
ვაკანტური		4
სულ	100%	250

1990 წლის 14 ნოემბერს ჩატარდა საქართველოს რესპუბლიკის უზენაესი საბჭოს პირველი სესია, რომელმაც უზენაესი საბჭოს თავმჯდომარედ ერთხმად აირჩია ზვიად გამსახურდია.

იხილეთ აგრეთვე

• საქართველოს რესპუბლიკის პირველი მოწვევის უზენაესი საბჭოს წევრები

ლიტერატურა

• ჯონსი ს., „საქართველო: პოლიტიკური ისტორია დამოუკიდებლობის გამოცხადების შემდეგ“ = Georgia: A Political History of Independence, თბილისი: სოციალური მეცნიერებების ცენტრი, 2013 [2012]. — გვ. 69-71, ISBN 978-9941-0-5972-8.