რძე

რძე — საკვები პროდუქტი, რომელიც მიიღება მდედრი ცხოველისაგან. შეიცავს დიდი რაოდენობით ცხიმებს, ცილებსა და ლაქტოზას ნახშირწყლებს.^[1] ადამიანების უმეტესობას ლაქტოზის აუტანლობა ჭირს.^[2] როგორც წესი, თეთრი ფერისაა. საკვებად გამოიყენება ძროხის, კამეჩის და სხვა შინაური ცხოველის რძე.

ერთი ჭიქა რძე

დედა კვებავს შვილს

ძროხის ხელით წველა

შემადგენლობა

ცხოველთა რძის ქიმიური შემადგენლობა (%) და მისი კალორიულობა^[3]

ცხოველი	მშრალი ნივთიერებები	ცხიმი	ცილები		რძის შაქარი	მინერალური ნივთიერებები	კალორიულობა (კკალ 100 გ-ზე)[ა]
			კაზეინი	გლობულინი და ალბუმინი
ძროხა	13,0	3,9	2,7	0,5	4,7	0,7	69
კამეჩი	17,9	7,7	3,8	0,7	4,8	0,8	110
ზებუ	15,9	7,0	3,7	0,5	3,5	0,8	98
იაკი	17,8	6,8	3,6	0,7	5,0	0,9	104
ფაშატი	10,7	1,8	1,2	0,9	6,4	0,3	52
აქლემი	13,6	4,5	2,6	0,9	4,9	0,7	76
ვირი	9,9	1,4	0,9	1,0	6,2	0,5	46
ჩრდილოეთის ირემი	33,8	18,7	8,3	2,0	3,6	1,4	230
ცხვარი	18,5	7,2	4,5	1,2	4,6	0,9	109
თხა	13,4	4,3	3,0	0,6	4,5	0,8	73

1. 1 კკალ = 4,19 კჯ

მოხმარება

ერთ სულ მოსახლეზე რძისა და რძის პროდუქტების მოხმარება (2011)^[4]

ქვეყანა	რძე (ლიტრი)	ყველი (კილო)	კარაქი (კილო)
ირლანდია	135.6	6.7	2.4
ფინეთი	127.0	22.5	4.1
გაერთიანებული სამეფო	105.9	10.9	3.0
ავსტრალია	105.3	11.7	4.0
შვედეთი	90.1	19.1	1.7
კანადა	78.4	12.3	2.5
აშშ	75.8	15.1	2.8
ევროკავშირი	62.8	17.1	3.6
ბრაზილია	55.7	3.6	0.4
საფრანგეთი	55.5	26.3	7.5
იტალია	54.2	21.8	2.3
გერმანია	51.8	22.9	5.9
საბერძნეთი	49.1	23.4	0.7
ნიდერლანდები	47.5	19.4	3.3
ინდოეთი	39.5	-	3.5
ჩინეთი	9.1	-	0.1

წარმოება

რძის უმსხვილესი მწარმოებლები (2012).^[5]

რიგი	ქვეყანა	წარმოება (ტონა)
1	აშშ	90,865,000
2	ინდოეთი	54,000,000
3	ჩინეთი	37,419,500
4	ბრაზილია	32,304,421
5	რუსეთი	31,576,047
6	გერმანია	30,506,929
7	საფრანგეთი	23,983,196
8	ახალი ზელანდია	20,053,000
9	თურქეთი	15,977,837
10	გაერთიანებული სამეფო	13,884,000

ლიტერატურა

• Smith-Howard, Kendra. Pure and Modern Milk: An Environmental History Since 1900 (Oxford University Press; 2013) 229 pages; A study of milk control in the United States,
• Valenze, Deborah. Milk: A Local and Global History (Yale University Press, 2011) 368 pp.
• Wiley, Andrea. Re-imagining Milk: Cultural and Biological Perspectives (Routledge 2010) (Series for Creative Teaching and Learning in Anthropology) excerpt and text search
• United States. Office of Dietary Supplements. Dietary Supplement Fact Sheet: Calcium. 2013. Web. <http://ods.od.nih.gov/factsheets/Calcium-HealthProfessional/>.
• Feskanich, D., WC Willett, MJ Stampfer, and GA Colditz. 1997. "Milk, dietary calcium, and bone fractures in women: a 12-year prospective study." American Journal of Public Health. Vol 87, Issue 6. 992-997