From Wikipedia, the free encyclopedia
„თოვლიანი უფსკრული“ — კარსტული უფსკრული საქართველოში, აფხაზეთის ავტონომიურ რესპუბლიკაში, გუდაუთის მუნიციპალიტეტში. შედის ილუზია-თოვლიან-მეჟენის მღვიმურ სისტემაში. მდებარეობს ბზიფის ქედზე, ძინის უღელტეხილის მიდამოებში, ზღვის დონიდან 1960 მ-ზე. გამომუშავებულია ზედაიურული და ცარცული ასაკის სქელშრეებრივ ძლიერ დამსხვრეულ კირქვებში. „თოვლიან უფსკრულში“ ერთმანეთს ცვლიან ღრმა შახტები და დამრეცფსკერიანი ვიწრო დერეფნები. უფსკრულის სიღრმეა 1760 მ. შესასვლელების საერთო სიგრძეა დაახლოებით 32 კმ.
| თოვლიანი უფსკრული | |
|---|---|
| კოორდინატები: 43°15′53″ ჩ. გ. 40°43′06″ ა. გ. | |
| ქვეყანა |  საქართველო
|
| ტერიტორიული ერთეული | გუდაუთის მუნიციპალიტეტი |
| აბსოლუტური სიმაღლე | 1960 მ |
| სიღრმე | 1760 მ |
| მოცულობა | 50-დან 96 ათ. მლნ. მ³ |
| აღმოჩენის წელი | 1971 წლის 9 აგვისტო |
| შესასვლელთა რაოდენობა | 4 |
| ტიპი | კარსტული |
| ამგებელი ქანები | ზედაიურული და ცარცული ასაკის კირქვები |
  | |
 | |
დიდ დარბაზშია დიდი მიწისქვეშა თოვლნარი — თოვლიანი კონუსი ყინულიან ბირთვთან ერთად, რომლის სიმაღლე სხვადასხვა დროში პერიოდულად იცვლებოდა 25 მ-იდან მაქსიმალურ შესაძლებელ — 60 მ სიმაღლემდე. უფსკრულში თოვლი და ყინულის ნაფენებია. თოვლისა და ფირნის მოცულობა იცვლებოდა 50-დან 96 ათ. მ³-ის ფარგლებში. ფსკერულ ნაწილში განლაგებულია დიდი მიწისქვეშა დარბაზები. ფირნი და ყინულები დიდ სიღრმეზეა წარმოდგენილი.
ჩასასვლელიდან 350 მ სიღრმეზე ჩნდება ნაკადი, რომლის დებიტი უფსკრულის ბოლოში 0,5 მ³/წმ, ხოლო ტემპერატურა 2°C აღწევს. ჩასასვლელი შახტის ჰაერის ტემპერატურა 0°C, დერეფანში 2°C, უნივერსიტეტის სახელობის დარბაზშია 3,4°C.
თოვლიანი უფსკრული აღმოაჩინეს 1971 წლის 9 აგვისტოს. 1971–72 წლებში გამოკვლეული იყო 720 მ სიღრმემდე. 1977–81 წლებში განხორციელებული ექსპედიციის შედეგად დადგინდა ახალი სიღრმე — 1335 მ. 1983 წელს გამოირკვა ახალი მისასვლელები და შეუერთდა მეჟენის მღვიმეს.
სისტემის ჯამურმა სიღრმემ 1370 მ შეადგინა. 2005–07 წლებში ჩატარებული სამი ექსპედიციის შედეგად, შეუერთდა ილუზიის მღვიმეს. ჯამურმა ამპლიტუდამ შეადგინა 1753 მ. 2008 წლის დეკემბრის ექსპედიციის შედეგად, ფსკერულ ნაწილში აღმოჩნდა შესასვლელი და მოროზოვის ტბა, რის გამოც მღვიმის სიგრძემ 750 მ შეადგინა. 2011 წლის იანვარში განხორციელდა ჩაშვება მოროზოვის ტბაში, რის შედეგადაც მღვიმის სიღრმემ 1760 მ შეადგინა.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
