თემურ ჩხეიძე

თემურ ნოდარის ძე ჩხეიძე (დ. 18 ნოემბერი, 1943, თბილისი, საქართველოს სსრ — გ. 5 ივნისი, 2022^[1]) — ქართველი რეჟისორი. საქართველოს სსრ-ის სახალხო არტისტი (1981), რუსეთის სახალხო არტისტი. თბილისის საპატიო მოქალაქე (2010).

თემურ ჩხეიძე
რეჟისორი
დაბადების თარიღი	18 ნოემბერი, 1943 თბილისი, საქართველოს სსრ, სსრკ
გარდაცვალების თარიღი	5 ივნისი, 2022 (78 წლის)
ეროვნება	ქართველი
მოქალაქეობა	საქართველო
ჯილდოები	„ოქროს სოფიტი“ სანქტ-პეტერბურგის უმაღლესი თეატრალური პრემია ნომინაციაში „რეჟისორის საუკეთესო ნამუშევარი“ ჟან ანუის „ანტიგონეს“ დადგმისათვის 1997 წელს.

ბიოგრაფია

1965 წელს დაამთავრა შოთა რუსთაველის სახელობის თეატრალური ინსტიტუტის სარეჟისორო ფაკულტეტი, დიმიტრი ალექსიძისა და მიხეილ თუმანიშვილის სახელოსნო.

1965-1967 წლებში რეჟისორად მუშაობდა შალვა დადიანის სახელობის ზუგდიდის დრამატულ თეატრში.

1967-1970 წლებში ნოდარ დუმბაძის სახელობის მოზარდ მაყურებელთა თეატრში.

1970-1980 წლებში იყო რუსთაველის თეატრის რეჟისორი, ხოლო 1980-1990 წლებში კოტე მარჯანიშვილის სახელობის თეატრის სამხატვრო ხელმძღვანელი.

1991 წლიდან იყო სანქტ-პეტერბურგის დიდი თეატრის რეჟისორი, 2004 წლიდან – მთავარი რეჟისორი, 2007-2013 წლებში – სამხატვრო ხელმძღვანელი.

თემურ ჩხეიძეს დადგმული აქვს სამოცდაათზე მეტი სპექტაკლი.

დადგმული სპექტაკლები

თეატრალური ინსტიტუტი

• ლევ ტოლსტოი „წყვდიადის მეუფება“
• ალექსანდრე ვამპილოვი „დამშვიდობება ივნისში“
• „ჯაზი, სიყვარული და ეშმაკი“

შალვა დადიანის სახელობის ზუგდიდის დრამატული თეატრი

• ჯემალ მონიავა „კორპუსი V, ოთახი #55“
• ვანიონ დარასელი „კიკვიძე“
• იან ოტჩენაშეკი „რომეო, ჯულიეტა და წყვდიადი“
• ა. ვოლოდინი „ხუთი საღამო“

ქალაქ თბილისის მოზარდ მაყურებელთა სახელმწიფო დრამატული თეატრი

• დავით კლდიაშვილი „დარისპანის გასაჭირი“, „უბედურება“
• ა. ვოლოდინი „უფროსი და“
• ფ. დიუმანუა, ა.ფ. დენერი „დონ სეზარ დე ბაზანი“
• ვ. დარასელი „მე-16 დივიზია“

შოთა რუსთაველის სახელობის სახელმწიფო დრამატული თეატრი

• დავით კლდიაშვილი „სამანიშვილის დედინაცვალი“ (რობერტ სტურუასთან ერთად)
• შალვა დადიანი „გუშინდელნი“
• ანტონ ჩეხოვი „თოლია“
• თამაზ ჭილაძე „მოულოდნელი სტუმარი“
• ფედერიკო გარსია ლორკა „ბერნარდა ალბას სახლი“
• მიხეილ ჯავახიშვილი „ქალის ტვირთი“
• სოფოკლე „ოიდიპოს მეფე“
• ილია ჭავჭავაძე „ჩემი კალამი“
• ი. დვორეცკი „უცხო კაცი“
• ვ. როზოვი „სიტუაცია“
• იუჯინ ო’ნილი „სიყვარული თელებ ქვეშ“
• ლევ ტოლსტოი „წყვდიადის მეუფება“

მარჯანიშვილის სახელობის სახელმწიფო დრამატული თეატრი

• ჰენრიკ იბსენი „მოჩვენებანი“
• ლეო ქიაჩელი „ჰაკი აძბა“
• ილია ჭავჭავაძე „ასი წლის წინათ“
• ინგა გარუჩავა და პეტრე ხოტიანოვსკი „აღსარება“
• უილიამ შექსპირი „ოტელო“
• დავით კლდიაშვილი „დარისპანის გასაჭირი“, „უბედურება“
• მიხეილ ლერმონტოვი „თავადის ასული მერი“
• მიხეილ ჯავახიშვილი „ჯაყოს ხიზნები“
• ოტია იოსელიანი „ადამიანი იბადება ერთხელ“
• ლ. ბერლანგა, რ. ასკონა, ე. ფლაიანო „გაროტა“
• ალექსანდრე გელმანი „პირისპირ“
• თამაზ გოდერძიშვილი „ილია ვარ“
• ფრიდრიხ შილერი „ვერაგობა და სიყვარული“
• მიხეილ ჯავახიშვილი „ბედი მდევარი“
• ნილ საიმონი „მგზნებარე შეყვარებული“
• დავით გაჩეჩილაძე „ბახტრიონი“
• ართურ მილერი „სეილემის პროცესი“
• თეოდორ დოსტოევსკი „მარადი ქმარი“
• ავგუსტ სტრინდბერგი „მამა“
• ა. გარნეი „სასიყვარულო ბარათები“
• იასმინა რიზა „არტ ხელოვნება“
• ჟან ანუი „ანტიგონე“
• მიხეილ ბულგაკოვი „პილატე“

კონსტანტინე გამსახურდიას სახელობის სოხუმის დრამატული თეატრი

• გურამ ოდიშარია „ზღვა, რომელიც შორია“

გენუის საოპერო თეატრი

• ჯუზეპე ვერდი „დონ კარლოსი“

ვენეციის საოპერო თეატრი

• ჯაკომო პუჩინი „და ანჟელიკა“
• სერგეი რახმანინოვი „ძუნწი რაინდი“

ბორდოს საოპერო თეატრი

• ნიკოლოზ რიმსკი-კორსაკოვი „მეფის საცოლე“

მილანი „ლა სკალა“

• სერგეი პროკოფიევი „მოთამაშე“

ნიუ-იორკი „მეტროპოლიტენ ოპერა“

• სერგეი პროკოფიევი „მოთამაშე“

მოსკოვის სამხატვრო თეატრი

• მიხეილ ჯავახიშვილი „ჯაყოს ხიზნები“
• ჟან ანუი „ანტიგონე“

პეტერბურგის ტოვსტონოგოვის სახელობის დიდი დრამატული თეატრი

• ფრიდრიხ შილერი „ვერაგობა და სიყვარული“
• ართურ მილერი „სეილემის პროცესი“
• ედუარდო დე ფილიპო „აჩრდილები“
• იუჯინ ო' ნილი „სიყვარული თელებქვეშ“
• უილიამ შექსპირი „მაკბეტი“
• ალექსანდრე პუშკინი „ბორის გოდუნოვი“
• მიხეილ ლერმონტოვი „მასკარადი“
• მაიკლ ფრეინი „კოპენჰაგენი“
• ფრიდრიხ შილერი „მარიამ სტიუარტი“
• მ. მაკდონახის „სილამაზის დედოფალი“, 2010

მოსკოვის დიდი თეატრი

• დიმიტრი შოსტაკოვიჩი „ლედი მაკბეტი“

პეტერბურგის მარინის თეატრი

• სერგეი პროკოფიევი „მოთამაშე“
• რიხარდ ვაგნერი „მფრინავი ჰოლანდიელი“
• ჯუზეპე ვერდი „დონ კარლოსი“
• ნიკოლოზ რიმსკი-კორსაკოვი „მოცარტი და სალიერი“
• სერგეი რახმანინოვი „ძუნწი რაინდი“

სატელევიზიო სპექტაკლები

• მიხეილ ჯავახიშვილი „ჯაყოს ხიზნები“
• ნოდარ დუმბაძე „მარადისობის კანონი“
• ნოდარ დუმბაძე „კუკარაჩა“
• მიხეილ ჯავახიშვილი „თეთრი კურდღელი“
• მიხეილ ბულგაკოვი „მოლიერი“
• ინგა გარუჩავა, პეტრე ხოტიანოვსკი „აღსარება“

გადაღებულია კინოფილმში

• „ამაღლება“ (ბექა), 1977^[2]
• „მშობლიურო ჩემო მიწავ!“ (გიორგი თორელი), 1980^[3]

წოდებები და პრემიები

• რუსეთის სახალხო არტისტი
• საქართველოს სახალხო არტისტი
• კოტე მარჯანიშვილის პრემიის ლაურეატი
• შოთა რუსთაველის პრემიის ლაურეატი
• მიხეილ თუმანიშვილის პრემიის ლაურეატი
• საქართველოს თეატრალური პრემიის „ოქროს ნიღაბი“ ორგზის მფლობელი
• გოგი გეგეჭკორის სახელობის „ქართული ხელოვნების რაინდი“ ლაურეატი
• რუსეთის თეატრალური პრემიის „ოქროს ნიღაბი“ ლაურეატი
• პეტერბურგის თეატრალური პრემიის „ოქროს ნიღაბი“ მფლობელი
• „ოქროს გრან-პრის“ მფლობელი
• „საპატიო ნიშნის“ ორდენი.
• ლენინური პრემია
• რუსეთის ღირსების ორდენი, 2009.

ლიტერატურა

• ცუცქირიძე შ., ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 11, თბ., 1987. — გვ. 174.

რესურსები ინტერნეტში

• თემურ ჩხეიძე — საქართველოს ბიოგრაფიული ლექსიკონი
• გალაკტიონი ნაცნობ მუსიკას ჰგავს დაარქივებული 2016-09-09 საიტზე Wayback Machine.
• ისე, როგორც ცხოვრებაში
• "კირილ ლავროვი, 16 წლის განმავლობაში მთავაზობდა ამ პოსტს" დაარქივებული 2011-09-30 საიტზე Wayback Machine.
• თემურ ჩხეიძე, ცხოვრება, შემოქმედება, ფოტოგალერეა
• Любавина Е. БДТ: Новый год – новые формы // Театральные Вести. 2010. Январь. №5 დაარქივებული 2010-09-24 საიტზე Wayback Machine.
• Пешкова В. Темур Чхеидзе: нафталином зрителя в театр не заманишь // Страстной бульвар,10. 2009. № 3-123 დაარქივებული 2010-12-30 საიტზე Wayback Machine.
• Тух Б. Темур Чхеидзе: Я — баловень судьбы // Postimees.ru . 2009. 8 окт. დაარქივებული 2010-09-24 საიტზე Wayback Machine.
• Пресса. Интервью. დაარქივებული 2012-02-17 საიტზე Wayback Machine.

სქოლიო

1. „რეჟისორი თემურ ჩხეიძე გარდაიცვალა“. interpressnews.ge. ციტირების თარიღი: 2022-06-05.
2. „ამაღლება“ დაარქივებული 2011-10-02 საიტზე Wayback Machine.
3. „მშობლიურო ჩემო მიწავ!“ დაარქივებული 2011-10-02 საიტზე Wayback Machine.