ერატოსთენე

ერატოსთენე (ბერძ. Ἐρατοσθένης ὁ Κυρηναῖος); დაახლ. ძვ. წ. 276 – გ. ძვ. წ. 194) — ძველი ბერძენი მეცნიერი, ალექსანდრიის ბიბლიოთეკის ხელმძღვანელი.

ერატოსთენე
ძვ. ბერძნ. Ἐρατοσθένης ὁ Κυρηναῖος
დაბ. თარიღი	ძვ. წ. 276[1] [2] [3]
დაბ. ადგილი	კირენა, პტოლემეების სამეფო[2]
გარდ. თარიღი	ძვ. წ. 194[2] [4] [5]
გარდ. ადგილი	ალექსანდრია, პტოლემეების სამეფო[6]
საქმიანობა	მათემატიკოსი[3] , ასტრონომი[3] , პოეტი[3] , ბიბლიოთეკარი, ისტორიკოსი, მწერალი, მუსიკოლოგი, მუსიკის თეორეტიკოსი, გეოგრაფი[3] , ელეგისტი[7] და ფილოსოფოსი
მუშაობის ადგილი	ალექსანდრიის ბიბლიოთეკა
განთქმული მოსწავლეები	პტოლემე IV
ერატოსთენე ვიკისაწყობში

დაიბადა ქალაქ კირენას მახლობლად აპოლონიაში (დღევანდელი ლიბიის ტერიტორია), განათლება მიიღო ალექსანდრიასა და ათენში. კალიმაქეს სიკვდილის შემდეგ განაგებდა ალექსანდრიის ბიბლიოთეკას. დაინტერესებული იყო ფილოლოგიით (ეს სიტყვა პირველად მან იხმარა „გრამატიკის“ ნაცვლად), მათემატიკით, ასტრონომიით, ქრონოლოგიით, გეოგრაფიით, ფილოსოფიით, მუსიკით.

ერატოსთენემ პირველმა გაზომა დედამიწის მერიდიანის სიგრძე. ჩამოაყალიბა მათემატიკური გეოგრაფიის საფუძვლები, შეიმუშავა მარტივ რიცხვთა მოძებნის მეთოდი, ე.წ. „ერატოსთენეს საცერი“, დაადგინა საბერძნეთის ისტორიის ძირითადი თარიღები. ერატოსთენეს ეკუთვნის ნაშრომები „ძველი კომედიის შესახებ“ (12 წიგნად), „ქრონოგრაფიათა შესახებ“ (9 წიგნად), „გეოგრაფია“ (3 წიგნად). მისი ნაწერებიდან ნაწყვეტებია შემორჩენილი.

საქართველოს ისტორიისათვის განსაკუთრებით ფასეულია სტრაბონის თხზულებაში მოყვანილი ერატოსთენესს ცნობები შავიზღვისპირეთისა და კავკასიის გეოგრაფიული და ეთნიკური ვითარების შესახებ — დასახელებულია აქაური ქალაქები, მდინარეები (ფასისი), მთები, აგრეთვე ქართველური და მათი მეზობელი ტომები: მოსხები, ტიბარენები, კოლხები, ალბანელები და სხვ.

ლიტერატურა

• ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 4, თბ., 1979. — გვ. 172.

• ლომოური ნ., ენციკლოპედია „საქართველო“, ტ. 3, თბ., 2014. — გვ. 34.

რესურსები ინტერნეტში

• შეგიძლიათ იხილოთ მედიაფაილები თემაზე „ერატოსთენე“ ვიკისაწყობში.
• Bernhardy, Gottfried: Eratosthenica Berlin, 1822 (PDF) (Latin/Greek)
• Eratosthenes' sieve in Javascript დაარქივებული 2001-03-01 საიტზე Wayback Machine.
• Eratosthenes' sieve as a simple algorithm
• About Eratosthenes' methods, including a Java applet
• How the Greeks estimated the distances to the moon and sun
• Eratosthenes on PBS.org დაარქივებული 2013-12-28 საიტზე Wayback Machine.
• Measuring the earth with Eratosthenes' method