From Wikipedia, the free encyclopedia
ჩრდილოეთი ინდოეთი (ინგლ. North India ან ინგლ. Northern India) — ფართო გეოგრაფიული კონტექსტის მქონე რეგიონი. ჩვეულებრივ, აღნიშნავს ინდოეთის ჩრდილოეთ ნაწილს, ან ისტორიულად ინდოეთის სუბკონტინენტის ჩრდილოეთ ნაწილს, რომელსაც ინდოეთის ფართობის 72.6% უკავია და სადაც ინდოეთის მოსახლეობის 75% ცხოვრობს. რეგიონში მოსახლეობის უმრავლესობა ინდოარიულ ენებზე საუბრობს. რეგიონი გეოგრაფიული მრავალფეროვნებით გამოირჩევა. მოიცავს ინდ-განგის ვაკეს, ჰიმალაებს, თარის უდაბნოს, ცენტრალურ მთიანეთსა და დეკანის ზეგანს. რეგიონში უამრავი მდინარე მიედინება, მათ შორის: განგი, იამუნა, ინდი და ნარმადა. უფრო სპეციფიკური და ადმინისტრაციული თვალსაზრისით, ჩრდილოეთი ინდოეთი შეიძლება აღნიშნავდეს ინდ-განგის ვაკეს უფრო ფართო საზღვრებში, განგ-იამუნა დოაბიდან თარის უდაბნომდე.[1]
| დასახლებული პუნქტი | |
|---|---|
|
ჩრდილოეთი ინდოეთი ჰინ. उत्तर भारत | |
 | |
| ქვეყანა |
 ინდოეთი |
| კოორდინატები | 31°03′22″ ჩ. გ. 76°35′27″ ა. გ. |
| ფართობი | 1.624 კმ² |
| მოსახლეობა | 504 196 432 (2001) |
| სასაათო სარტყელი | Indian Standard Time |
  | |
ჩრდილოეთ ინდოეთის შემადგენლობაში შედის შტატები: ჰიმაჩალ-პრადეში, უტარაკჰანდი, პენჯაბი, ჰარიანა, რაჯასტანი, უტარ-პრადეში, მადჰია-პრადეში, ჩატისგარჰი, გოა, გუჯარათი, მაჰარაშტრა, ბიჰარი, ჯარხანდი და დასავლეთი ბენგალი. უფრო ვიწრო გაგებით, ჩრდილოეთ ინდოეთს სხვადასხვა მნიშვნელობა აქვს. შინაგან საქმეთა სამინისტრო ჩრდილოეთის ზონური საბჭოს ადმინისტრაციულ დანაყოფს მიაკუთვნებს შტატებს: ჰარიანას, ჰიმაჩალ-პრადეშს, პენჯაბსა და რაჯასტანს; და მოკავშირე ტერიტორიებს: ჩანდიგარჰს, დელის, ჯამუ და ქაშმირსა და ლადაქს.[2][3] კულტურის სამინისტრი ჩრდილოეთის კულტურულ ზონაში აერთიანეს უტარაკჰანდის შტატს, მაგრამ არ მიაკუთვნებს დელის,[4] ხოლო ინდოეთის გეოლოგიური გამოკვლევის მიხედვით, ჩრდილოეთ ინდოეთს მიეკუთვნება უტარ-პრადეში და დელი, მაგრამ არ მიეკუთვნება რაჯასტანი და ჩანდიგარჰი.[5]
ცენტრალური აზიიდან ჩრდილოეთ ინდოეთში ინდო-არიული მიგრაციის შედეგად, ინდის ხეობის ცივილიზაციის დაკნინების შემდეგ, რეგიონში ინდოარიული ენები, ჩრდილო ინდური კულტურა და სამზარეულო განვითარდა. ძვ.წ. 2000-1500 წლებში ჩრდილო-დასავლეთიდან ჩრდილოეთ ინდოეთში ინდო-ირანელთა ნელი მიგრაცია ხდებოდა, რასაც პროტო-ინდო-ირანულიდან ინდოარიული ენების განვითარება და ზოგიერთი ხმოვნის დრავიდულ ენებთან სინთეზი მოჰყვა. ჩრდილოეთი ინდოეთი ანტიკური ვედების კულტურის, მაჰაჯანაპადებისა და მაგადჰის იმპერიის, შუა საუკუნეების დელის სასულთნოსა და თანამედროვე მოგოლთა იმპერიისა და ინდოეთის იმპერიის ისტორიულ ცენტრს წარმოადგენდა. რეგიონი კულტურული მრავალფეროვნებით გამოირჩევა. ჩრდილოეთ ინდოეთში მდებარეობს ინდუიზმის მიმდევართა მთავარი სამლოცველო ადგილები: ჩარ-დჰაი, ჰარიდვარი, ვარანასი, აიოდჰია, მათჰურა, პარიაგრაჯი, ვაიშნო-დევი და პუშკარი; ბუდისტური სალოცავი სენტრები: სარნათჯი და კუშინაგარი; სიქების ოქროს ტაძარი (ჰარიმანდირ საჰიბი); და მსოფლიო კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლები, როგორებიცაა: ნანდა-დევის ეროვნული პარკი, რაჯასტანის ციხესიმაგრეები, ქაჯურაჰო, ჯანტარ-მანტარი, კუტბ-მინარი, წითელი ფორტი, აგრას ციხე, თაჯ-მაჰალი და ფატეჰპურ-სიკრი. ჩრდილოეთ ინდოეთის კულტურა ინდუისტური და მუსლიმური რელიგიური ტრადიციების ურთიერთქმედების შედეგად ჩამოყალიბდა.[6]
ჩრდილოეტის ზონური საბჭო, რომელიც ჩრდილოეთ ინდოეთის მნიშვნელოვან ნაწილს მოიცავს, ინდოეთის ზონურ საბჭოებს შორის მესამე ადგილზეა მთლიანი შიდა პროდუქტის მაჩვენებლით. ჩრდილოეთ ინდოეთის ერთ ან რამდენიმე შტატსა და მოკავშირე ტერიტორიაზე გამოყენებულ ენებს შორისაა: ჰინდი, ურდუ, დოგრი, ინგლისური ენა, პენჯაბური, ბენგალური ენა, ქაშმირული, მაითილის, მარათული ენა, კონკანი და ორია.[7]
ჩრდილოეთ ინდოეთის რეგიონს სხვადასხვა უწყება სხვადასხვაგვარად განმარტავს.
ჩრდილოეთის ზონური საბჭო, რომელიც ერთ-ერთია მრჩეველთა საბჭოებს შორის და 1956 წელს შეიქმნა, ჩრდილოეთ ინდოეთს მიაკუთვნებს შტატებს: ჩანდიგარჰს, დელის, ჰარიანას, ჰიმაჩალ-პრადეშს, ჯამუ და ქაშმირს, ლადაქს, პენჯაბსა და რაჯასტანს.
კულტურის სამინისტრომ 1985 წლის 23 მარს პატიალაში, პენჯაბში, ჩრდილოეთ კულტურული ზონა დააარსა, რომელიც ჩრდილოეთ ზონური საბჭოსგან განსხვავდება: აერთიანებს უტარაკჰანდის შტატს, მაგრამ გამორიცხავს დელის.
ინდოეთის გეოლოგიური გამოკვლევის მიხედვით, ჩრდილოეთ რეგიონში შედის უტარ-პრადეში და დელი, მაგრამ არ შედის რაჯასტანი და ჩანდიგარჰი.
The Hindu ჩრდილოეთ ინდოეთს მიაკუთვნებს ბიჰარს, დელისა და უტარ-პრადეშს.[8] ინდურ პრესაში ჩრდილოეთ ინდოეთის შესახებ სტატიები მოიცავს ბიჰარის,[9] გუჯარათის,[10][11] ჯარხანდის,[12] მადჰია-პრადეშისა[13] და დასავლეთ ბენგალის[14][15] შტატებსაც.
კირჩხიბის ტროპიკი, რომელიც ჩრდილოეთ ნახევარსფეროში ზომიერ სარტყელს ტროპიკული სარტყლისგან გამოყოფს, ინდოეთს კვეთს და თეორიულად, ქვეყნის გეოგრაფიულ გამყოფ ხაზად შეიძლება იქნეს მიჩნეული.[16] ინდოეთის შტატები, რომლებიც კირჩხიბის ტროპიკის ჩრდილოეთით მდებარეობს, არის: ჰიმაჩალ-პრადეში, პენჯაბი, ჰარიანა, დელი, უტარაკჰანდი, უტარ-პრადეში და ბიჰარი, ასევე, ჩრდილ-აღმოსავლეთ ინდოეთის შტატების უმრავლესობა. ამასთან, ამ განსაზღვრებისას ჩრდილოეთ ინდოეთს მიეკუთვნება რაჯასტანის, მადჰია-პრადეშის, ჯარხანდისა და დასავლეთ ბენგალის მნიშვნელოვანი ნაწილი და გუჯარათისა და ჩატისგარჰის მცირე ნაწილი.
Northern India, ტურისტული მეგზური ვიკივოიაჟზეSeamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
