ქალები აშშ-ის სენატში

ამერიკის შეერთებული შტატების სენატის დაარსებიდან, 1789 წლიდან, დღემდე მის რიგებში მხოლოდ 56 ქალი წევრს მოითვლიან^[1][2]. პირველი ქალი აშშ-ის ისტორიაში, რომელმაც დაიკავა ადგილი სენატში გახდა რებეკა ლატიმერ ფელტონი ჯორჯიის შტატიდან. 1922 წელს გუბერნატორმა ტომას უილიამ ჰარდვიკმა 87 წლის ფელტონი დანიშნა სენატორად ჯორჯიის შტატიდან, გარდაცვლილი ტომას უოსტონის ნაცვლად. ფელტონი სენატორი გახდა 21 ნოემბერს და მისი უფლებამოსილება გაგრძელდა მხოლოდ ერთი დღე^[3][4]. თავის მხრივ, პირველ, დემოკრატიულად არჩეული ქალი სენატორი გახდა ჰეთი კარაუეი არკანზასის შტატიდან. 1932 წლის აშშ-ის სენატის არჩევნებზე მან დამაჯერებელ გამარჯვებას მიაღწია, მიიღო ამომრჩეველთა 31 133 ხმა, ანუ საერთო რაოდენობის 91,62 %^[5]. 1938 წელს მან გაიმეორა თავისი წარმატება, მიიღო 122 883 ხმა ანუ 89,58 % და აირჩიეს მეორე ვადით^[6].

1992 წელს აშშ-ში უწოდეს „ქალების წელი“ (ინგლ. Year of the Woman). ამ წელს პარლამენტში აირჩიეს ხუთი სენატორი ქალი. მეორე რიგი მარცხნიდან მარჯვნივ: პატი მიურეი, ბარბარა მიკულსკი, ბარბარა ბოკსერი; პირველი რიგი მარცხნიდან მარჯვნივ: კეროლ მოზლი-ბრაუნი, დაიან ფაინშტაინი.

სენატში მოხვედრილი 56 ქალიდან 36 დემოკრატიული პარტიის წარმომადგენელია, ხოლო 20 — რესპუბლიკური პარტიის^[2].

ისტორია

ამერიკის შეერთებული შტატების სენატის არსებობის დიდი პერიოდის განმავლობაში იგი რჩებოდა წმინდა „მამაკაცურ“ დაწესებულებად. 1920 წელს რამდენიმე ქალმა სცადა სენატორის თანამდებობაზე კენჭისყრა. ქალების მცირერიცხოვნება სენატში გამოწვეული იყო რამდენიმე მიზეზით, მათ შორის აღსანიშნავია ქალთა საარჩევნო უფლებების არ ქონა ამერიკის ბევრ შტატში აშშ-ის კონსტიტუციაში XIX ცვლილების შეტანამდე (1920 წლის 18 აგვისტო). მიზეზთა შორის ასევე აღსანიშნავი იყო ის, რომ ქალებს შეზღუდული ჰქონდათ უმაღლესი განათლების მიღება 1900-იანი წლების შუა პერიოდამდე, საზოგადოების მიერ გენდერული როლისა და სქესის ნიშნით დისკრიმინაცია სექსიზმი)^[7][8].

პირველი ქალი სენატორი გახდა რებეკა ლატიმერ ფელტონი, რომელიც ერთი დღის განმავლობაში წარმოადგენდა ჯორჯიის შტატს სენატში 1922 წელს. 1932 წელს ჰეთი კარაუეი გახდ აპირველი ქალი, რომელმაც სენატში ადგილი არჩევნების გზით მოიპოვა. მარგარეტ ჩეიზ-სმიტი გახდა პირველი ქალი, რომელიც არჩეული იყო, როგორც წარმომადგენელთა პალატაში (1940-1949 წწ.), ასევე სენატში (1949-1973 წწ.). 1978 წლის 25 იანვარს მიურელ ჰამფრი-ბრაუნი დანიშნეს სენატორად მინესოტის შტატიდან გარდაცვლილი მეუღლის, ჰიუბერტ ჰამფრის ნაცვლად და გახდა პირველი და ჯერჯერობით ერთდერთი აშშ-ის მეორე ლედი (ვიცე-პრეზიდენტის მეუღლე), რომელიც გახდა სენატორი^[9]. 1978 წელს ნენსი კასებაუმი გახდა პირველი ქალი, რომელიც სენატში აირჩიეს ისე, რომ კონგრესში მისი მეუღლე მანამდე არ მუშაობდა^[10].

მოყოლებული 1978 წლიდან თითოეულ სენატში მინიმუმ ერთი ქალი მაინც არის წევრი.

1992 წელს აშშ-ში უწოდეს „ქალების წელი“ (ინგლ. Year of the Woman). რადგან ეს წელი აღმოჩნდა ისტორიული: ამ წელს პარლამენტის ზედა პალატაში აირჩიეს ხუთი სენატორი ქალი^[11].

2000 წელს ჰილარი კლინტონი გახდა პირველი და ჯერჯერობით ერთდერთი აშშ-ის პირველი ლედი, რომელმაც დაიკავა სენატორის თანამდებობა^[12]. ჰილარი კლინტონმა მიიღო 3 747 310 ხმა და 57 %-ით გაიმარჯვა^[13]. 2006 წელს ჰილარიმ მეორე ვადითაც იყარა კენჭი, მიიღო 3 008 428 ხმა 1 392 189 ხმის წინააღმდეგ და დაამარცხა ჯონ სპენსერი^[14]. 2008 წელს ჰილარი კლინტონი გადადგა თანამდებობიდან, რადგან გახდა აშშ-ის სახელმწიფო მდივანი^[15].

2012 წელს სენატში ერტდროულად აირჩიეს 11 ქალი, აქედან ექვსი ხელმეორედ აირჩიეს. ამ სიახლემ მოხსნა 1992 წლის რეკორდი, როდესაც სენატში ერთდროულად აირჩიეს ხუთი ქალი კანდიდატი^[11].

აშშ-ის ქალი-სენატორების სია

ფოტო	სახელი, ცხოვრების წლები	შტატი	მმართველობის დასაწყისი	მმართველობის დასასრული	პარტია
	რებეკა ლატიმერ ფელტონი (1835–1930)	ჯორჯია	000000001922-11-21-0000ნოემბერი 21, 1922	000000001922-11-22-0000ნოემბერი 22, 1922	დემოკრატიული პარტია
	ჰეთი კარაუეი (1878–1950)	არკანზასი	000000001931-12-09-0000დეკემბერი 9, 1931	000000001945-01-03-0000იანვარი 3, 1945	დემოკრატიული პარტია
	როუზ მაკ-კონელი (1892–1970)	ლუიზიანა	000000001936-01-31-0000იანვარი 31, 1936	000000001937-01-03-0000იანვარი 3, 1937	დემოკრატიული პარტია
	დიკსი გრეივსი (1882–1965)	ალაბამა	000000001937-08-20-0000აგვისტო 20, 1937	000000001938-01-10-0000იანვარი 10, 1938	დემოკრატიული პარტია
	გლედის პაილი (1890–1989)	სამხრეთი დაკოტა	000000001938-11-09-0000ნოემბერი 9, 1938	000000001939-01-03-0000იანვარი 3, 1939	რესპუბლიკური პარტია
	ვერა კაჰალანბუშფილდი (1889–1976)	სამხრეთი დაკოტა	000000001948-10-06-0000ოქტომბერი 6, 1948	000000001948-12-26-0000დეკემბერი 26, 1948	რესპუბლიკური პარტია
	მარგარეტ ჩეიზ-სმიტი (1897–1995)	მენი	000000001949-01-03-0000იანვარი 3, 1949	000000001973-01-03-0000იანვარი 3, 1973	რესპუბლიკური პარტია
	ევა ბოურინგი (1892–1985)	ნებრასკა	000000001954-04-16-0000აპრილი 16, 1954	000000001954-11-07-0000ნოემბერი 7, 1954	რესპუბლიკური პარტია
	ჰეიზელ ეიბლი (1888–1966)	ნებრასკა	000000001954-11-08-0000ნოემბერი 8, 1954	000000001954-12-31-0000დეკემბერი 31, 1954	რესპუბლიკური პარტია
	მაურინ ნოიბერგერი (1907–2000)	ორეგონი	000000001960-11-09-0000ნოემბერი 9, 1960	000000001967-01-03-0000იანვარი 3, 1967	დემოკრატიული პარტია
	ელეინ ედვარდსი (1929–2018)	ლუიზიანა	000000001972-08-01-0000აგვისტო 1, 1972	000000001972-11-13-0000ნოემბერი 13, 1972	დემოკრატიული პარტია
	მიურიელ ჰამფრი-ბრაუნი (1912–1998)	მინესოტა	000000001978-01-25-0000იანვარი 25, 1978	000000001978-11-07-0000ნოემბერი 7, 1978	დემოკრატიული პარტია
	მერიონ პიტმან ალენი (1925-2018)	ალაბამა	000000001978-06-08-0000ივნისი 8, 1978	000000001978-11-07-0000ნოემბერი 7, 1978	დემოკრატიული პარტია
	ნენსი კასებაუმი (დ. 1932)	კანზასი	000000001978-12-23-0000დეკემბერი 23, 1978	000000001997-01-03-0000იანვარი 3, 1997	რესპუბლიკური პარტია
	პოლა ფიქსჰოოკინსი (1927–2009)	ფლორიდა	000000001981-01-01-0000იანვარი 1, 1981	000000001987-01-03-0000იანვარი 3, 1987	რესპუბლიკური პარტია
	ბარბარა მიკულსკი (დ. 1936)	მერილენდი	000000001987-01-03-0000იანვარი 3, 1987	000000002017-01-03-0000იანვარი 3, 2017	დემოკრატიული პარტია
	ჯოსელინ ბურდიკი (დ. 1922)	ჩრდილოეთი დაკოტა	000000001992-09-16-0000სექტემბერი 16, 1992	000000001992-12-14-0000დეკემბერი 14, 1992	დემოკრატიული პარტია
	დაიან ფაინშტაინი (დ. 1933)	კალიფორნია	000000001992-11-10-0000ნოემბერი 10, 1992	მოქმედი	დემოკრატიული პარტია
	ბარბარა ბოკსერი (დ. 1940)	კალიფორნია	000000001993-01-03-0000იანვარი 3, 1993	000000002017-01-03-0000იანვარი 3, 2017	დემოკრატიული პარტია
	კეროლ მოზლი-ბრაუნი (დ. 1947)	ილინოისი	000000001993-01-03-0000იანვარი 3, 1993	000000001999-01-03-0000იანვარი 3, 1999	დემოკრატიული პარტია
	პატი მიურეი (დ. 1950)	ვაშინგტონი	000000001993-01-03-0000იანვარი 3, 1993	მოქმედი	დემოკრატიული პარტია
	კეი ბეილი ჰატჩინსონი (დ. 1943)	ტეხასი	000000001993-06-14-0000ივნისი 14, 1993	000000002013-01-03-0000იანვარი 3, 2013	რესპუბლიკური პარტია
	ოლიმპია სნოუ (დ. 1947)	მენი	000000001995-01-03-0000იანვარი 3, 1995	000000002013-01-03-0000იანვარი 3, 2013	რესპუბლიკური პარტია
	შეილა ფრამი (დ. 1945)	კანზასი	000000001996-06-11-0000ივნისი 11, 1996	000000001996-11-06-0000ნოემბერი 6, 1996	რესპუბლიკური პარტია
	სიუზან კოლინზი (დ. 1952)	მენი	000000001997-01-03-0000იანვარი 3, 1997	მოქმედი	რესპუბლიკური პარტია
	მერი ლენდრიუ (დ. 1955)	ლუიზიანა	000000001997-01-03-0000იანვარი 3, 1997	იანვარი 3, 2015	დემოკრატიული პარტია
	ბლანშ ლინკოლნი (დ. 1960)	არკანზასი	000000001999-01-03-0000იანვარი 3, 1999	000000002011-01-03-0000იანვარი 3, 2011	დემოკრატიული პარტია
	მარია კანტუელი (დ. 1958)	ვაშინგტონი	000000002001-01-03-0000იანვარი 3, 2001	მოქმედი	დემოკრატიული პარტია
	ჯინ კარნაჰანი (დ. 1933)	მისური	000000002001-01-03-0000იანვარი 3, 2001	000000002002-11-25-0000ნოემბერი 25, 2002	დემოკრატიული პარტია
	ჰილარი კლინტონი (დ. 1947)	ნიუ-იორკი	000000002001-01-03-0000იანვარი 3, 2001	000000002009-01-21-0000იანვარი 21, 2009	დემოკრატიული პარტია
	დები სტაბენაუ (დ. 1950)	მიჩიგანი	000000002001-01-03-0000იანვარი 3, 2001	მოქმედი	დემოკრატიული პარტია
	ლიზა მერკაუსკი (დ. 1957)	ალიასკა	000000002002-12-20-0000დეკემბერი 20, 2002	მოქმედი	რესპუბლიკური პარტია
	ელიზაბეთ დოული (დ. 1936)	ჩრდილოეთი კაროლინა	000000002003-01-03-0000იანვარი 3, 2003	000000002009-01-03-0000იანვარი 3, 2009	რესპუბლიკური პარტია
	ემი კლობუჩარი (დ. 1960)	მინესოტა	000000002007-01-03-0000იანვარი 3, 2007	მოქმედი	დემოკრატიული პარტია
	კლერ მაკ-კესკილი (დ. 1953)	მისური	000000002007-01-03-0000იანვარი 3, 2007	მოქმედი	დემოკრატიული პარტია
	ჯინ შაჰინი (დ. 1947)	ნიუ-ჰემფშირი	000000002009-01-03-0000იანვარი 3, 2009	მოქმედი	დემოკრატიული პარტია
	კეი ჰეიგანი (დ. 1953)	ჩრდილოეთი კაროლინა	000000002009-01-03-0000იანვარი 3, 2009	январь 3, 2015	დემოკრატიული პარტია
	კირსტენ ჯილიბრანდი (დ. 1966)	ნიუ-იორკი	000000002009-01-26-0000იანვარი 26, 2009	მოქმედი	დემოკრატიული პარტია
	კელი ეიოტი (დ. 1968)	ნიუ-ჰემფშირი	000000002011-01-03-0000იანვარი 3, 2011	000000002017-01-03-0000იანვარი 3, 2017	რესპუბლიკური პარტია
	ტემი ბოლდუინი (დ. 1962)	ვისკონსინი	000000002013-01-03-0000იანვარი 3, 2013	მოქმედი	დემოკრატიული პარტია
	დებ ფიშერი (დ. 1951)	ნებრასკა	000000002013-01-03-0000იანვარი 3, 2013	მოქმედი	რესპუბლიკური პარტია
	ჰაიდი ჰაიტკემფი (დ. 1955)	ჩრდილოეთი დაკოტა	000000002013-01-03-0000იანვარი 3, 2013	მოქმედი	დემოკრატიული პარტია
	მეიზი ჰირონო (დ. 1947)	ჰავაი	000000002013-01-03-0000იანვარი 3, 2013	მოქმედი	დემოკრატიული პარტია
	ელიზაბეთ უორენი (დ. 1949)	მასაჩუსეტსი	000000002013-01-03-0000იანვარი 3, 2013	მოქმედი	დემოკრატიული პარტია
	ჯონი ერნსტი (დ. 1970)	აიოვა	000000002015-01-03-0000იანვარი 3, 2015	მოქმედი	რესპუბლიკური პარტია
	შელი მურ კაპიტო (დ. 1953)	დასავლეთი ვირჯინია	000000002015-01-03-0000იანვარი 3, 2015	მოქმედი	რესპუბლიკური პარტია
	კეტრინ კორტეს-მასტო (დ. 1964)	ნევადა	000000002017-01-03-0000იანვარი 3, 2017	მოქმედი	დემოკრატიული პარტია
	ტემი დაკუორტი (დ. 1968)	ილინოისი	000000002017-01-03-0000იანვარი 3, 2017	მოქმედი	დემოკრატიული პარტია
	კამალა ჰარისი (დ. 1964)	კალიფორნია	000000002017-01-03-0000იანვარი 3, 2017	მოქმედი	დემოკრატიული პარტია
	მეგი ჰასენი (დ. 1958)	ნიუ-ჰემფშირი	000000002017-01-03-0000იანვარი 3, 2017	მოქმედი	დემოკრატიული პარტია
	ტინა სმიტი (დ. 1958)	მინესოტა	000000002018-01-03-0000იანვარი 3, 2018	მოქმედი	დემოკრატიული პარტია
	სინდი ჰაიდ-სმიტი (დ. 1959)	მისისიპი	000000002018-04-09-0000აპრილი 9, 2018	მოქმედი	რესპუბლიკური პარტია
	მარშა ბლეკბერნი (დ. 1952)	ტენესი	3 იანვარი 2019	მოქმედი	რესპუბლიკური პარტია
	კირსტენ სინემა (დ. 1976)	არიზონა	3 იანვარი 2019	მოქმედი	დემოკრატიული პარტია
	მართ მაკსალი (დ. 1966)	არიზონა	3 იანვარი 2019	მოქმედი	რესპუბლიკური პარტია
	ჯეკი როუზენი (დ. 1957)	ნევადა	3 იანვარი 2019	მოქმედი	დემოკრატიული პარტია

სქოლიო

1. Wayback Machine (2015-07-03). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2015-07-03. ციტირების თარიღი: 2018-05-30.
2. U.S. Senate: Women in the Senate. www.senate.gov. ციტირების თარიღი: 2018-05-30.
3. „MRS. FELTON DIES; FORMER SENATOR; Appointed for One-Day Term From Georgia, She Said She Hoped to See Women in Senate. WAS PIONEER SUFFRAGIST Active Almost to the Last, She Had Gone to Atlanta at 94 to Attend to School Business“. The New York Times (ინგლისური). 1930. 0362-4331. ციტირების თარიღი: 2018-05-30.
4. „Rebecca Ann Felton | American political activist“. Encyclopedia Britannica (ინგლისური). ციტირების თარიღი: 2018-05-30.
5. Our Campaigns - AR US Senate Special Race - Jan 12, 1932. www.ourcampaigns.com. ციტირების თარიღი: 2018-05-30.
6. Our Campaigns - AR US Senate Race - Nov 08, 1938. www.ourcampaigns.com. ციტირების თარიღი: 2018-05-30.
7. Elizabeth Flock. (June 8, 2012, at 10:20 a.m.) Why There Are So Few Women In Congress.
8. Steven Hill. Why Does the US Still Have So Few Women in Office? (англ.) // The Nation. — 2014-03-07. — ISSN 0027-8378
9. Press, From Associated (1998-09-21). „Muriel Humphrey Brown; Widow of Senator“. Los Angeles Times (ინგლისური). 0458-3035. ციტირების თარიღი: 2018-05-30.
10. Nancy L. Kassebaum-Baker | C-SPAN.org. www.c-span.org. ციტირების თარიღი: 2018-05-30.
11. CNN, Story by Grace Sparks; visualizations by Joyce Tseng,. „A record number of women are running for Senate, but number is still low“. CNN. ციტირების თარიღი: 2018-05-30.CS1-ის მხარდაჭერა: დამატებითი პუნქტუაცია (link)
12. Gerth & Van Natta 2007, p. 204
13. Federal Elections 2000:  U.S. Senate Results. transition.fec.gov. ციტირების თარიღი: 2018-06-06.
14. Wayback Machine (2012-08-22). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2012-08-22. ციტირების თარიღი: 2018-06-06.
15. Clinton sworn in at State Dept. and then resigns Senate | Politics on the Hudson (2009-02-01). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2009-02-01. ციტირების თარიღი: 2018-06-06.