From Wikipedia, the free encyclopedia
რაპანუი — აღმოსავლეთპოლინეზიური ენა, რომელზეც ლაპარაკობენ აღდგომის კუნძულზე.
რაპანუი Vananga rapa nui | |
გავრცელებულია | ჩილე (ძირითადად აღდდომის კუნძული) |
მოლაპარაკეთა რაოდენობა | დაახლოებით 4 650 |
ლინგვისტური კლასიფიკაცია | ასტრონეზიული:
|
დამწერლობის სისტემა | ლათინური |
ენის კოდები | ISO 639-2: rap ISO 639-3: rap |
აღდგომის კუნძული ჩილეს სპეციალურ ტერიტორიას წარმოადგენს. 2002 წლის აღწერის მიხედვით, კუნძულსა და კონტინენტურ ჩილეში, დაახლოებით 3 700 ეთნიკურად რაპანუი ცხოვრობს.[1] რაპანუი უმცირესობის ენაა და მასზე მოლაპარაკეები ასევე საუბრობენ ესპანურად. ბავშვების უმეტესობა ამჟამად ესპანურ ენაზე იზრდება, რაპანუიზე ლაპარაკს ისინი შემდეგში, ცხოვრებაში სწავლობენ.[2]
რაპანუის დამწერლობა ლათინურ ანბანს იყენებს.
რაპანუის ენა აღმოსავლეთპოლინეზური ენაა, რომელიც ასევე მოიცავს მარკიზულ და ტაიტურ ენებს. ენათა ოჯახში, მორფოლოგიურად ის ყველაზე ახლოსაა მარკიზულთან, მიუხედავად იმისა რომ ფონეტიკურად უფრო ბევრი საერთო აქვს ახალზელანდიურ მაორულ ენასთან. ორივე ენა, თანხმოვნების შენარჩუნების მხრივ შედარებით კონსერვატიულია სხვა აღმოსავლეთპოლინეზიურ ენებთან შედარებით, რომლებმაც ისინი დაკარგეს.
სხვა პოლინეზიური ენების მსგავსად, რაპანუის ძალიან ცოტა თანხმოვანი აქვს. აღმოსავლეთპოლინეზიურ ენებში რაპანუი უნიკალურია იმით, რომ მან შეინარჩუნა თავდაპირველი პროტო-პოლინეზიურის გლოტალური კავშირი.
რაპანუის ენის შესახებ ბოლო დროს გამოცემული ყველაზე მნიშვნელოვანი წიგნია ვერონიკა დიუ ფეის რაპანუი (გრამატიკის აღწერა) (ISBN 0-415-00011-4).
ძალიან ცოტაა ცნობილი ამ ენის ევროპელებთან კონტაქტამდელი წარსულის შესახებ. მისი ლექსიკის უდიდესი ნაწილი გადმოსულია პროტო-აღმოსავლეთპოლინეზიურიდან. ტაიტურიდან მასიურად დასესხების გამო, ახლა ბევრი სიტყვის ორი ფორმა არესებობს, რაც ადრეულ ენაში ერთი სიტყვით გამოისახებოდა. მაგალითად, ტაიტური ite-ს გვერდით არსებობს ორიგინალი tike‘a (ხედვა); ორივე მათგანი მომდინარეობს პროტო-აღმოსავლეთპოლინეზიური kite‘a-დან.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.