Wong Banjar utawa Sukubangsa Banjar [2] iku bebrayan kang manggon sapérangan gedhé wewengkon Provinsi Kalimantan Kidul, lan wiwit abad kaping 17 wiwit manggon ing sapérangan Kalimantan Tengah lan sapérangan Kalimantan Wétan mligi kawasan dhataran lan pérangan hilir saka Laladan ilèn Kali (DAS) ing wewengkon mau.
| Gunggung cacah jiwa | |
|---|---|
| (4.8 yuta) | |
| Tlatah mawa cacah jiwa akèh | |
| Indonésia (sènsus 2000) | 3,500,000[1] |
| Kalimantan Kidul | 2,271,586 |
| Kalimantan Tengah | 435,758 |
| Kalimantan Wétan | 340,381 |
| Riau | 179,380 |
| Sumatra Lor | 111,886 |
| Basa | |
| Banjar, Indonésia lan Malayu. | |
| Agama | |
| Islam | |
| Golongan ètnik magepokan | |
| Malayu, Kutai, Jawa, Dayak (Dayak Bukit, Bakumpai, Ngaju, Ma'anyan, Lawangan) | |
| Waring |
| ↑ |
| Sanggah |
| ↑ |
| Datu |
| ↑ |
| Kai (simbah kakung) + Nini (simbah putri) |
| ↑ |
| Abah (bapak) + Uma (ibu) |
| ↑ |
| Kakak < ULUN > Ading |
| ↓ |
| Anak |
| ↓ |
| Cucu |
| ↓ |
| Buyut |
| ↓ |
| Intah/Muning |
Kaya sistem paseduluran lumrahé, masarakat Banjar ngenali istilah-istilah tartemtu minangka panyelukan sajeroning kulawarga. Skema mau punjere saka ULUN minangka panyebute.
ULUN uga ana celukan kanggo sadulur saka bapak lan ibu. sadulur tuwa dhéwé sinebut Julak, sadulur kaping pindho sinebut Gulu, sadulur candhaké sinebut Tuha, sadulur tengah saka bapak lan ibu sinebut Angah, lan liyané sinebut Pakacil (paman mudha/kecil) lan Makacil (bibi mudha/kecil), déné paling enom sinebut Busu. Yèn nyeluk sadulur saka kai lan nini padha waé, semana uga kanggo sadulur datu.
Saliyané istilah ing dhuwun, uga ana sebutan liyané, yaiku:
· minantu (bojo saka anaké ULUN)
· pawarangan (bapak / ibu saka minantu)
· mintuha (bapak / ibu saka bojone ULUN)
· mintuha lambung (sadulur mintuha saka ULUN)
· sabungkut (wong kang siji Datu karo ULUN)
· mamarina (sebutan umum kanggo seduluré bapak/ibu saka ULUN)
· kamanakan (anaké kakang/adhi saka ULUN)
· sapupu sakali (anaké mamarina saka ULUN)
· maruai (bojo wadon karo bojo wadone seduluran)
· ipar (sadulur saka bojo saka ULUN)
· panjulaknya (sadulur tuwa dhéwé saka ULUN)
· pambusunya (sadulur paling cilik saka ULUN)
· badangsanak (sadulur kandhung)
Yèn ngeluk wong kang seumuran, bisa gunakake ikam, lan uga bisa gunakake tembung aku kanggé nuduhaken awake dhéwé. Dhewe kanggé ngurmati utawa nyeluk kang luwih tuwa, gunakaken tembung pian, lan tembung ulun kanggé nuduhaké awake dhéwé.
Gegaman Tradisional
Adhedhasar asil wawancara langsung karo wong kang tau gunakake, gaman tradhisional suku banjar kang padhatan digunakaké saben dina ing antarané:
- 1. Serapang
Serapang yaiku tombak mawa mata lima. Patang mata mekar kaya ta cakar garudha kanthi bait pengait ing saben pucuke. Siji mata manèh ana ing tengahing bait, kang sinebut “besi lapar” kang dipercaya bisa ngrubuhake wong kang duwé ngèlmu kebal.
- 2. Tiruk
Tiruk yaiku tombak dawa lurus tanpa bait kanggo golèk iwak gabus lan toman ing kali.
- 3. Pangambangan
Pangambangan yaiku tombak lurus mawa mata siki kanthi bait ing sakloron sisine.
- 4. Duha
Duha yaiku lading mata loro ingkang biyasa digunakaké kanggé bedhag babi.
Suku Banjar minangka suku angka 8 paling akèh ing Indonésia Miturut sensus BPS taun 2000 populasi suku Banjar kira-kira semene:
- 2.271.586 ing Provinsi Kalimantan Kidul 76,34%
- 435.758 ing Provinsi Kalimantan Tengah 24,20%
- 340.381 ing Provinsi Kalimantan Wétan 13,94%
- 179.380 ing Provinsi Riau 3,78%
- 111.886 ing Provinsi Sumatra Lor 0,97%
- 83.458 ing Provinsi Jambi 3,47%
- 24.117 ing Provinsi Kalimantan Kulon
- 7.977 ing Provinsi DKI Jakarta
- 5.923 ing Provinsi Jawa Kulon
- 1.726 ing Provinsi Nanggroe Acèh Darussalam 0,1%
- 921 ing Provinsi Sumatra Kidul
- lsp..
Miturut situs "Joshua Project" cacahing suku Banjar ana
Populasi Suku Banjar ing Kalimantan Kidul
Miturut sènsus kang ndunungi taun 2000 déning Badan Pusat Statistik (BPS), populasi suku Banjar ing Kalimantan Kidul ana 2.271.586 jiwa, kang kadistribusi ing sawatara kabupatèn lan kutha, yaiku:
- 142.731 jiwa ing kabupatèn Tanah Laut
- 154.399 jiwa ing kabupatèn Kota Baru (kalebu kab. Tanah Bumbu)
- 361.692 jiwa ing kabupatèn Banjar
- 184.180 jiwa ing kabupatèn Barito Kuala
- 417.309 jiwa ing kutha Banjarmasin
- 75.537 jiwa ing kutha Banjarbaru
Wong Banjar Hulu Sungai kang micara Basa Banjar Hulu ana ing 6 kabupatèn (Banua Enam) yaiku:
- 114.265 jiwa ing kabupatèn Tapin
- 188.672 jiwa ing kabupatèn Hulu Sungai Kidul
- 213.725 jiwa ing kabupatèn Hulu Sungai Tengah
- 277.729 jiwa ing kabupatèn Hulu Sungai Lor (kalebu kab. Balangan)
- 141.347 jiwa ing kabupatèn Tabalong
- Pangeran Antasari, Pahlawan Nasional Indonésia.
- Syekh Muhammad Arsyad al-Banjari, ulama Banjar.
- Hasan Basry, Pahlawan Nasional Indonésia.
- Idham Chalid, Wakil Nayakotama, Ketua MPR RI, Pahlawan Nasional Indonésia.
- Pangeran Muhammad Noor, mantan mantri PU/Gubernur Kalimantan kaping 1
- Prof. Gusti Muhammad Hatta, mantri Riset dan Teknologi.
- Abdul Hafiz Anshari, mantan Ketua Komisi Pemilihan Umum
- Drs. Saadillah Mursjid, MPA, mantan Mantri Sekretaris Kabinet Pangyasa VII
- Djohan Effendi, mantan Mantri Sekretaris Kabinet era Gus Dur, panulis pidhato Présidhèn Soeharto.
- Syamsul Mu'arif, mantan Mantri Nagara Komunikasi dan Informasi Kabinet Gotong Royong
- Taufiq Effendi, mantan mantri Mantri Nagara Pendayagunaan Aparatur Nagara dan Reformasi Birokrasi Kabinet Indonésia Bersatu
- Muhammad Zaini Abdul Ghani, ulama lan tokoh Islam Indonésia.
- K.H. Muhammad Arifin Ilham, Ketua Majelis Zikra
- Denny Indrayana, Akademisi lan Wakil Mantri Hukum dan Hak Asasi Manungsa, Guru Besar Hukum Tata Nagara Universitas Gajah Mada
- Olla Ramlan, sawijining modhel lan pemeran Indonésia.
- Ian Kasela, vokalis grup band Radja.
- Terry Putri, Artis lan pambyawara
- Pevita Eileen Pearce, Artis lan pemeran Indonésia
- Alfani Daud, Islam dan Masarakat Banjar; Deskripsi dan Analisa Kebudayaan Banjar, (Jakarta: Rajawali Press, 1997).
- J.J. Rass, Hikajat Bandjar:A Study in Malay Histiography, (The Hague: Martinus Nijhoff), 1968
- Tjilik Riwut, Kalimantan Memanggil, Djakarta:Penerbit Endang, 1957.
- Idwar Saleh, Sajarah bandjarmasin:Selajang Pandang Mengenai Bnagkitnja Keradjaan Bandjarmasin, Posisi, Funksi dan Artinja Dalam Sedjarah Indonésia Dalam Abad Ketudjuh Belas. Bandung: Balai Wiyata Guru. 1958
- Rumah Tradisional Banjar: Rumah Bubungan Tinggi, Departemen Pendididkan dan Kebudayaan, Musiyum Negeri Lambung Mangkurat, 1984
- M. Gazali Usman, Karajan Banjar:Sajarah Perkembangan Pulitik, Ékonomi, Perdagangan dan Agama Islam, Banjarmasin: Lambung Mangkurat Press, 1994.
- Jurnal Kebudayaan:KANDIL, Melintas Tradisi, Edisi 6, Tahun II, Agustus-Oktober, 2004 ISSN: 1693-3206
- Arthum Artha, Naskah Kitab Undang Undang Sultan Adam 1825, Banjarmasin: Penerbit Murya Artha, 1988
- Tim Haeda, Islam Banjar; Tentang Akar Kultural dan Revitalisasi Citra Masarakat Religius, (Banjarmasin: Lekstur, 2009)
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
