Srengéngé
lintang kang dadi punjeré tata surya / From Wikipedia, the free encyclopedia
Srengéngé utawi surya punika bal raseksa ingkang kawangun saking gas hidrogen lan helium.[10] Srengéngé kalebet lintang kanthi warna pethak ingkang gadhah peran minangka pusat tata surya.[11][12][13] Sedaya komponèn tata surya kalebet 8 planit lan satelitipun, planit-planit kerdhil, asteroid, komèt, lan lebu akasa mubeng ngiteri srengéngé.[14] Sasanèsipun minangka punjer ubengan, srengéngé ugi wujud sumber ènèrgi kanggé kagesangan ingkang teras-terasan.[15] Panas srengéngé ndadosaken bumi anget lan mbentuk iklim, éwadéné cahyanipun maringi pepadhang dhumateng bumi sarta dipunpigunakkaen déning tetuwuhan kanggé prosès fotosintesis.[15] Tanpa srengéngé, boten bakal wonten kagesangan ing bumi amargi kathah réaksi kimia ingkang boten saged dumados.[15]
Data pangamatan | |
---|---|
Let rata-rata saka bumi |
1.496×108 km 8 min 19 s ing kacepetan cahya |
Kacerahan visual (V) | −26.74 [1] |
Magnitudo mutlak | 4.83 [1] |
Klasifikasi spektral | G2V |
Metallicity | Z = 0.0122[2] |
Ukuran pojok | 31.6′ – 32.7′ [3] |
Tembung sifat | surya |
Karakteristik orbital | |
Let rata-rata saka inti Milky Way |
~2.5×1017 km 7004260000000000000♠26000 taun cahya |
Periode galaksi | (2.25–2.50)×108 a |
Kacepetan | ~7005220000000000000♠220 km/s (orbit sekitar pusat Galaksi) ~7004200000000000000♠20 km/s (rélatif dhumateng kacepetan rata-rata lintang liya ing sekitar lintang) ~7005370000000000000♠370 km/s[4] (rélatif dhumateng latar wuri gelombang mikro kosmik) |
Karakteristik fisik | |
Rata-rata diameter | 1.392×106 km [1] 109 × bumi |
Radius katulistiwa | 6.955×105 km [5] 109 × bumi[5] |
Keliling katulistiwa | 4.379×106 km [5] 109 × bumi[5] |
Flattening | 9×10−6 |
Wiyar aréa | 6.0877×1012 km2 [5] 7004119900000000000♠11990 × bumi[5] |
Volume | 1.412×1018 km3 [5] 7006130000000000000♠1300000 × bumi |
Massa | 1.9891×1030 kg[1] 7005333000000000000♠333000 × bumi[1] |
Kapadhetan rata-rata | 1.408×103 kg/m3 [1][5][6] |
Kapadhetan | Pusat (modhèl): 1.622×105 kg/m3 [1] Fotosfèr ngisor: 2×10−4 kg/m3 Kromosfèr ngisor: 5×10−6 kg/m3 Korona (rata-rata.): 1×10−12 kg/m3 [7] |
Gravitasi permukaan katulistiwa | 274.0 m/s2 [1] 27.94 g}} 28 × bumi[5] |
Kacepetan uwal dhiri (saka permukaan) |
{617.7 km/s [5] 55 × bumi[5] |
Suhu | Pusat (modhèl): ~1.57×107 K [1] Fotosfèr (èfèktif): 5,778 K [1] Korona: ~5×106 K |
Luminosity (Lsol) | 3.846×1026 W [1] ~3.75×1028 lm}} ~98 lm/W efficacy |
Intensitas rata-rata (Isol) | 2.009×107 W·m−2·sr−1 |
Karakteristik rotasi | |
Kamiringan sumbu | 7.25° [1] (tumrap ekliptika) 67.23° (tumrap bidhang galaksi) |
Right ascension saka kutub lor[8] |
286.13° 19 jam 4 menit 30 detik |
Deklinasi saka kutub lor |
+63.87° 63°52' LU |
Sidereal periode rotasi (ing katulistiwa) |
25.05 dina [1] |
(ing 16° lintang) | 25.38 dina [1] 25 dina 9 jam 7 menit 12 detik [8] |
(ing kutub) | 34.4 dina [1] |
Kacepetan rotasi (ing katulistiwa) |
7.189×103 km/jam [5] |
Komposisi fotosfèr (miturut massa) | |
Hidrogen | 73.46%[9] |
Helium | 24.85% |
Oksigen | 0.77% |
Karbon | 0.29% |
Wesi | 0.16% |
Neon | 0.12% |
Nitrogen | 0.09% |
Silikon | 0.07% |
Magnesium | 0.05% |
Welirang | 0.04% |
Nicolaus Copernicus punika tiyang sepisanan ingkang ngajengaken téyori bilih srengéngé punika pusat parédharan tata surya ing abad 16.[16] Téyori punika lajeng dipunbuktèkaken déning Galileo Galilei lan pangamat akasa sanèsipun.[16] Téyori ingkang salajengipun dipuntepangi kanthi nama heliosentrisme punika nugelaken téyori geosentrisme (bumi minangka pusat tata surya) ingkang dipunajengaken déning Ptolemeus lan sampun tahan wiwit abad kaping kalih sadèrèngipun masèhi.[17] Konsèp fusi nuklir ingkang dipunajengaken déning Subrahmanyan Chandrasekhar lan Hans Bethe nalika taun 1930 pungkasanipun saged njelasaken punapa punika srengéngé kanthi tepat.[16]