Nýplatonismi er sú platonska heimspeki nefnd sem varð til á 3. öld e.Kr. en hugtakið nýplatonismi varð þó ekki til sem heiti á þessari heimspeki fyrr en á 18. öld;[1] fram að þeim tíma nefndist hún einfaldlega platonismi. Heimspeki þessi byggði á kenningum forngríska heimspekingsins Platons og var einkum mótuð af Plótínosi.[2] Meðal annarra mikilvægra nýplatonista má nefna Porfyríos, Jamblikkos og Próklos
Nýplatonismi hafði gríðarlega mikil áhrif á frumkristni, meðal annars hugsuði á borð við Ágústínus frá Hippó, pseudo-Díonýsíos, Bóethíus, Johannes Scotus Eriugena og Bonaventura. Einnig hafði nýplatonismi mikil áhrif á íslamska hugsuði og gyðinglega heimspekinga, svo sem al-Farabi og Maímonídes og naut auk þess mikilla vinsælda á Ítalíu á endurreisnartímanum.
Heimspeki
Samkvæmt nýplatonismanum trónir hið Eina eða frummynd hins góða (sem er sama verundin) á toppi stigveldis raunveruleikans. Hið Eina — eða veran sjálf — er uppspretta alls sem er og getur af sér, líkt og spegilmynd af sjálfri sér, Hugann (nous) — en Hugurinn geymir heim frummyndanna. Heimssálin er svo eftirmynd Hugans rétt eins og Hugurinn er afurð hins Eina. Heimssálin getur síðan af sér verundir efnisheimsins, sem annars er ekki til. Raunveruleikinn er því ein heild, lifandi og gædd sál. Sálin vill sleppa úr haldi efnisheimsins og snúa aftur til uppruna síns, Hugans.
Neðanmálsgreinar
Heimildir og frekari fróðleikur
Tengt efni
Tenglar
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
