From Wikipedia, the free encyclopedia
Abies alba, eða Evrópuþinur,[3] er þintegund ættuð úr fjöllum Evrópu, frá Pýreneafjöllum norður til Normandí, austur að Ölpunum og Karpatafjöllum, Slóveníu, Króatíu, Bosníu og Hersegóvínu, Serbíu og suður til Ítalíu, Búlgaríu og norður Grikklandi.[1]
| Evrópuþinur | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Abies alba í Silesian Beskids, Póllandi | ||||||||||||||
| Ástand stofns | ||||||||||||||
| Vísindaleg flokkun | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| Tvínefni | ||||||||||||||
| Abies alba Mill.[2] | ||||||||||||||
 Útbreiðsla | ||||||||||||||
| Samheiti | ||||||||||||||
|
Abies alba er stórt sígrænt barrtré sem verður 40 til 50 metra (í undantekningartilvikum að 60 metra) hár og yfirleitt með stofnþvermál að 1.5 m. Hæsta mælda tréð var 68 metra hátt og 3.8 metra. Hann vex í 300 til 1700 metra (aðallega yfir 500m) hæð yfir sjávarmáli, á fjöllum með úrkomu yfir 1000mm á ári.
Barrið er nálarlaga, flatt, 1.8 til 3 sm langt og 2 mm breitt og 0.5mm þykkt, gljáandi dökkgrænt að ofan, og með tvær grænhvítar rendur af loftaugarákum að neðan. Oddurinn á barrinu er yfirleitt aðeins sýldur í endann. Könglarnir eru 9 til 17 sm langir og 3 til 4 sm breiðir, með um 150 til 200 hreisturblöð, hvert með tvemur vængjuðum fræjum. Könglarnir sundrast við þroska og losa fræin. Viðurinn er hvítur sem hefur gefið tegundinni heitið "alba".[3]
Hann myndar skóga með öðrum þinum og beyki.[3] Hann er náskyldur Búlgaríuþin (Abies borisii-regis) sem er lengra í suðaustur á Balkanskaga, Spánarþini (Abies pinsapo) á Spáni og Marokkó, og Sikileyjarþini (Abies nebrodensis) á Sikiley, frábrugðinn þeim og öðrum skyldum Evrópu-Miðjarðrarhafs þinum í gisnara barri, með barrið útbreitt til hvorrar hliðar á sprotanum, sem gerir sprotann greiðlega sýnilega að ofan. Sumir grasafræðingar telja Búlgaríuþin og Sikileyjarþin sem afbrigði af Evrópuþin; sem A. alba var. acutifolia og A. alba var. nebrodensis.[heimild vantar]
Evrópuþinur er mikilvægur hluti "Dinaric calcareous Silver Fir forest" í vestur Balkanskaga. Köngulskeljarnar eru étnar af lirfum Cydia illutana, meðan C. duplicana nærist á berki í kring um skemmdir eða átu (canker).
Börkur og viður Evrópuþins er ríkur af andoxunar polyphenólum.[4] Sex phenólsýrur(phenolic acid) voru greindar (gallic, homovanillic, protocatehuic, p-hydroxybenzoic, vanillic og p-coumaric), þrir flavóníðar (catechin, epicatechin og catechin tetramethyl eter) og fjögur lignan (taxiresinol, 7-(2-methyl-3,4-dihydroxytetrahydropyran-5-yloxy)-taxiresinol, secoisolariciresinol og laricinresinol).[5]
Hægt er að vinna úr honum kvoðukennda ilmkjarnaolíu. Þessi furu-ilmandi olía hefur róandi eiginleika, og er notuð í smyrsl, baðvörur og úða-innöndunarlyf.[3] Greinarnar (með barri, berki og viði) voru notaðar í framleiðslu á grenibjór(spruce beer).[6] Sýnt hefur verið fram á að útdráttur (extrect) hamli æðakölkun (í naggrísum)[7] og að hafa hjartaverndandi áhrif.[8] Þykkni(extract) úr Evrópuþini hefur minnkað sykursvörun eftir máltíð (styrkur sykurs í blóðinu eftir máltíð).[9] Evrópuþinur er sú tegund sem fyrst var notuð sem Jólatré, en hefur að mestu verið skift út fyrir Nordmannsþin (sem hefur þéttara, meira aðlaðandi barr), Rauðgreni (sem er ódýrara að rækta), og fleiri tegundir. Viðurinn er sterkur, léttur, ljós, fínkornaður, með jafna áferð og með langar trefjar. Timbrið er aðallega notað sem mótatimbur, krossviður, timburmassa og í pappírsframleiðslu.[10]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
