Írónía eða háð (einnig nefnt tvísýni, háðhvörf, launhæðni, uppgerð eða látalæti) er stílbragð sem felst í misræmi annars vegar milli þeirrar merkingar sem mælandi leggur í orð sín og hins vegar þeirrar merkingar sem áheyrendur leggja í orðin eða í því hvernig þau rætast á annað máta en búist var við. Írónía getur einnig verið þegar beinlínis er átt við annað en það sem sagt er, gjarnan hið gagnstæða.
Tegundir háðs
- Tragískt eða dramatískt háð er þegar orð persónu í leikriti rætast á annan hátt en hún hugði, oft þannig að áhorfendur átta sig á hvernig komið er. Þekkt dæmi er í Ödípúsi konungi eftir Sófókles. Þar óttast Ödípús að banamaður Laíosar gæti einnig lagt hönd á Ödípús sjálfan. Þessi orð rætast þegar Ödípús uppgötvar að hann varð sjálfur Laíosi að bana og blindar sig.
- Sókratískt háð er þegar einhver þykist vera fávís en spyr spurninga sem smám saman leiða viðmælandann í ógöngur.
- Rómantískt háð eða tvísæi er þegar byggð er upp ákveðin (rómantísk) hugsýn og hún síðan rifin niður.
Heimildir
- Jakob Benediktsson (1983). Hugtök og heiti í bókmenntafræði. Bókmenntafræðistofnun Háskóla Íslands.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
