From Wikipedia, the free encyclopedia
Villisvín (Sus scrofa)[3] eða Evrasískt villisvín,[4] er klaufdýr af svínaætt ættað frá mestallri Evrasíu, Norður Afríku, og Stóru-Sundaeyjum. Afskipti manna hafa aukið útbreiðsluna enn frekar, sem hefur gert tegundina eina útbreiddustu spendýrategund heimsins og þar með útbreiddustu svínategundina.[4] Hin mikla útbreiðsla, mikill fjöldi og aðlögunarhæfileiki, þýðir það að þau eru skráð í least concern af IUCN[1] og þau eru ágeng tegund á hluta þess svæðis sem þau hafa verið flutt til. Tegundin kom líklega fram í Suðaustur Asíu um fyrri hluta Pleistósen,[5] og ruddu öðrum tegundum úr vegi þegar þau breiddust út til gamla heimsins.[6]
Villisvín Tímabil steingervinga: Snemma Pleistósen–nútíma | ||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Göltur af Mið-Evrópsku undirtegundinni (S. s. scrofa) | ||||||||||||
Ástand stofns | ||||||||||||
Vísindaleg flokkun | ||||||||||||
| ||||||||||||
Tvínefni | ||||||||||||
Sus scrofa Linnaeus, 1758 | ||||||||||||
Endurgert útbreiðslukort upprunasvæðis villisvína (grænt) og þar sem þau eru innflutt (blátt): Ekki er sýndir minni hópar í Karíbaeyjar, Nýja-Sjáland, Afríka sunnan Sahara, og víðar.[1] | ||||||||||||
Samheiti | ||||||||||||
Samnefni tegundar[2]
|
Síðan 1990, hafa allt að 16 undirtegundir verið viðurkenndar, sem skiptast í fjóra svæðishópa byggt á hæð höfuðkúpu og lengd lacrimal bone.[2]
MtDNA rannsóknir benda til að villisvín eru upprunnin frá eyjum í Suðaustur Asíu svo sem Indónesíu og Filippseyjum, síðar breiðst út til meginlands Evrasíu og Norður Afríku.[5] Elstu fornleifar tegundarinnar koma frá bæði Evrópu og Asíu, og eru síða snemma á Pleistósen.[7] Við lok Villafranchian, hafði S. scrofa að mestu rutt hinni skyldu S. strozzii úr vegi; stór, hugsanlega mýradveljandi forfaðir nútíma Sus verrucosus, um allt meginland Evrasíu, svo það var einungis á stökum svæðum í Asíu.[6] Nánasti ættingi þess er skeggsvín á Malacca og nágrannaeyjum.[3]
Nú (2005)[2] eru 16 undirtegundir viðurkenndar, sem er skift uppí fjóra svæðishópa:
Undirtegundir | Mynd | höfundur undirt. | Lýsing | Útbreiðsla | Samnefni |
---|---|---|---|---|---|
MiðEvrópskt villisvín S. s. scrofa Einkennis undirtegund |
Linnaeus, 1758 | Meðalstór, dökk til ryðbrún undirtegund með löngum og tiltölulega mjóum lacrimal bone[3] | Norður Spánn, norður Ítalía, Frakkland, Þýskaland, Benelúxlönd, Króatía, Belarus, Danmörk, Svíþjóð, Eistland, Lettland, Litháen, Pólland, Tékkland, Slóvakía, Albanía, Grikkland, Rússland | anglicus (Reichenbach, 1846), aper (Erxleben, 1777), asiaticus (Sanson, 1878), bavaricus (Reichenbach, 1846), campanogallicus (Reichenbach, 1846), capensis (Reichenbach, 1846), castilianus (Thomas, 1911), celticus (Sanson, 1878), chinensis (Linnaeus, 1758), crispus (Fitzinger, 1858), deliciosus (Reichenbach, 1846), domesticus (Erxleben, 1777), europaeus (Pallas, 1811), fasciatus (von Schreber, 1790), ferox (Moore, 1870), ferus (Gmelin, 1788), gambianus (Gray, 1847), hispidus (von Schreber, 1790), hungaricus (Reichenbach, 1846), ibericus (Sanson, 1878), italicus (Reichenbach, 1846), juticus (Fitzinger, 1858), lusitanicus (Reichenbach, 1846), macrotis (Fitzinger, 1858), monungulus (G. Fischer [von Waldheim], 1814), moravicus (Reichenbach, 1846), nanus (Nehring, 1884), palustris (Rütimeyer, 1862), pliciceps (Gray, 1862), polonicus (Reichenbach, 1846), sardous (Reichenbach, 1846), scropha (Gray, 1827), sennaarensis (Fitzinger, 1858), sennaarensis (Gray, 1868), sennaariensis (Fitzinger, 1860), setosus (Boddaert, 1785), siamensis (von Schreber, 1790), sinensis (Erxleben, 1777), suevicus (Reichenbach, 1846), syrmiensis (Reichenbach, 1846), turcicus (Reichenbach, 1846), variegatus (Reichenbach, 1846), vulgaris (S. D. W., 1836), wittei (Reichenbach, 1846) | |
Norður-Afríkusvín S. s. algira |
Loche, 1867 | Stundum álitið yngra samnefni af S. s. scrofa, en tegundin er minni og með hlutfallsega lengri vígtennur[10] | Túnis, Alsír og Marokkó | barbarus (Sclater, 1860) sahariensis (Heim de Balzac, 1937) | |
Karpatíusvín S. s. attila |
Thomas, 1912 | Stórvaxin undirtegund með löng lacrimal bein og dökkt hár, en samt ljósari en S. s. scrofa[3] | Rúmenía, Ungverjaland, Úkraína, Balkanlönd, Kákasus, Suður-Kákasus, Kaspía strönd, Litla-Asía og norður Íran | falzfeini (Matschie, 1918) | |
Indlandssvín S. s. cristatus |
Wagner, 1839 | Undirtegund með langa mön sem er svart-rákótt ólíkt S. s. davidi,[11] sem er léttbyggðari en S. s. scrofa. Höfuðið er stærra og hvassari ("pointed") en á S. s. scrofa, og eyrun eru smærri og yddari. Ennið er slétt, meðan það er hvolft á S. s. scrofa.[12] | Indland, Nepal, Búrma, vestur Taíland og Sri Lanka | affinis (Gray, 1847), aipomus (Gray, 1868), aipomus (Hodgson, 1842), bengalensis (Blyth, 1860), indicus (Gray, 1843), isonotus (Gray, 1868), isonotus (Hodgson, 1842), jubatus (Miller, 1906), typicus (Lydekker, 1900), zeylonensis (Blyth, 1851) | |
Miðasíusvín S. s. davidi |
Groves, 1981 | Smávaxin ljósbrún undirtegund, með langa mön.[11] | Pakistan og norðvestur Indland til suðaustur Íran. | ||
Japanssvín S. s. leucomystax |
Temminck, 1842 | Smávaxin, næstum manarlaus, gulbrún undirtegund[11] | Japan, nema Hokkaido og Ryukyu-eyjar | japonica (Nehring, 1885) nipponicus (Heude, 1899) | |
Anatólíusvín S. s. libycus |
Gray, 1868 | Smávaxin, ljós og næstum manarlaus undirtegund[11] | Transkákasía, Tyrkland, Botnalönd, og fyrrum Júgóslavía | lybicus (Groves, 1981) mediterraneus (Ulmansky, 1911) | |
Maremma-svín S. s. majori |
De Beaux and Festa, 1927 | Minni en S. s. scrofa, með hærri og breiðari hauskúpu, hefur síðan 1950 blandast mikið við S. s. scrofa, mikið til vegna þess að þær hafa verið haldnar saman í svínabúum og innflutningi S. s. scrofa til veiða í búsvæðum S. s. majori.[13] Skifting þess frá S. s. scrofa er vafasöm.[14] | Maremma (mið Ítalía) | ||
Miðjarðarhafssvín S. s. meriodionalis |
Forsyth Major, 1882 | Andalúsía, Korsíka og Sardinía | baeticus (Thomas, 1912) sardous (Ströbel, 1882) | ||
Norðurkínverskt-svín S. s. moupinensis |
Milne-Edwards, 1871 | Það er verulega breytilegt, og gæti hugsanlega verið nokkrar undirtegundir.[11] | Strandsvæði Kína suður til Víetnam og vestur til Sichuan | acrocranius (Heude, 1892), chirodontus (Heude, 1888), chirodonticus (Heude, 1899), collinus (Heude, 1892), curtidens (Heude, 1892), dicrurus (Heude, 1888), flavescens (Heude, 1899), frontosus (Heude, 1892), laticeps (Heude, 1892), leucorhinus (Heude, 1888), melas (Heude, 1892), microdontus (Heude, 1892), oxyodontus (Heude, 1888), paludosus (Heude, 1892), palustris (Heude, 1888), planiceps (Heude, 1892), scrofoides (Heude, 1892), spatharius (Heude, 1892), taininensis (Heude, 1888) | |
Miðasíusvín S. s. nigripes |
Blanford, 1875 | Ljósleit undirtegund með svarta fætur, sem þrátt fyrir breytileika í stærð eru yfirleitt nokkuð stórir, "lacrimal bone" og andlitssvæði höfuðkúpunnar eru styttri en á S. s. scrofa og S. s. attila.[3] | Mið-Asía, Kazakhstan, austur Tien Shan, vestur Mongólía, Kashgar og hugsanlega Afghanistan og suður Íran | ||
Ryukyu-svín S. s. riukiuanus |
Kuroda, 1924 | Smávaxin undirtegund[11] | Ryukyu-eyjar | ||
Baikal-svín S. s. sibiricus |
Staffe, 1922 | Minnsta undirtegundin á svæði fyrrum sovétríkjanna, hún er dökk brún, næstum svarthærð og með ljósgráan blett sem nær frá kinnum til eyra. Hauskúpan er ferköntuð og lacrimal beinin stutt.[3] | Bajkal, Transbajkalía, norður og norðaustur Mongólía. | raddeanus (Adlerberg, 1930) | |
Formósu-svín S. s. taivanus |
Swinhoe, 1863 | Smávaxin og svartleit undirtegund.[11] | Taívan | ||
Ussuri-svín S. s. ussuricus |
Heude, 1888 | Stærsta undirtegundin, þau eru yfirleitt dökkleit og með hvíta rák frá munnvikum til eyrna. Lacrimal beinin eru stutt, en lengri en á S. s. sibiricus.[3] | Austur Kína, Ussuri-flói og Amúr-flói | canescens (Heude, 1888), continentalis (Nehring, 1889), coreanus (Heude, 1897), gigas (Heude, 1892), mandchuricus (Heude, 1897), songaricus (Heude, 1897) | |
Rákarsvín S. s. vittatus |
Boie, 1828 | Smávaxin, með stutt trýni og gishærð undirtegund með hvíta rák á trýninu; það gæti verið önnur tegund, og líkist að sumu leyti öðrum tegundum svína í suðaustur Asíu.[11] | Frá Vestur Malasíu, og í Indónesíu frá Súmötru og Jövu austur til Kómodóeyju | andersoni (Thomas and Wroughton, 1909), jubatulus (Miller, 1906), milleri (Jentink, 1905), pallidiloris (Mees, 1957), peninsularis (Miller, 1906), rhionis (Miller, 1906), typicus (Heude, 1899) | |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.